شلی لیگامانی (ligament laxity)
رباط ها یا لیگامانها نوارهایی از بافت سخت هستند که حمایت و ثبات مفاصل را فراهم می کنند و از دور شدن بیش از حد یا پیچ خوردن بیش از حد مفاصل جلوگیری می‌کنند.
شلی لیگامانی عارضه ای است که رباط بیش از حد شل باشد و در هنگام حرکت، مفصل را در تراز مناسب نگه ندارد، در نتیجه می تواند باعث بی ثباتی مفصل شود و منجر به دررفتگی یا ناهماهنگی مفصل (subluxation) شود.
این عارضه در کودکان و زنان شیوع بیشتری دارد و فاکتورهایی مثل جنس، نژاد، سن ، ژنتیک و سابقه خانوادگی روی آن موثر است . علاوه براین، شلی لیگامانی درجات مختلفی دارد و همیشه کل بدن را تحت تأثیر قرار نمی دهد.
شلی لیگامانی در مواردی باعث سندرم بیش حرکتی مفصل (joint hypermobility syndrome) می شود. در این شرایط مفصل دامنه حرکت بیش از حد طبیعی دارد که علت عمده آن ضعف عضلات اطراف مفصل و یا شلی بافت نرم اطراف مفصل شامل لیگامانها و کپسول مفصلی می باشد. این عارضه ممکن است عمومی باشد (هایپرموبایلیتی عمومی مفصلی) و یا فقط شامل بعضی مفاصل باشد.
شلی لیگامانی می تواند زمینه آسیب و اختلالاتی دیگر نظیر کمردرد، آسیب های لیگامانی، آسیب های ورزشی و … را فراهم آورد. همچنین افراد مبتلا به این عارضه اغلب از بی ثباتی مفصلی مانند دررفتگی مکرر، نیمه دررفتگی و پیچ خوردگی، خالی شدن و آسیب مفصل زانو شکایت دارند.
علائم شلی لیگامانی
علائمی مانند رگ به رگ شدن مکرر مچ پا، دررفتگی شانه، افیوژن زانو و مشکلات کمر در میان افراد مبتلا به شلی رباط شایع است. برخی از علائم شایع این عارضه عبارتند از:
- خستگی زودرس پس از فعالیت های بدنی روزمره
- بی ثباتی مفصل
- درد مفاصل حین یا پس از حرکت
- در رفتگی یا کشیدگی مکرر مفصلی بعد از فعالیتهای ورزشی
- ابتلا به آسیب های عضلانی و اسکلتی مکرر
- افزایش دامنه حرکت مفصلی بیش از حد طبیعی
تشخیص شلی لیگامانی
استاندارد رسمی برای تعریف شلی رباط وجود ندارد. اما تست Beighton پرکاربردترین سیستم برای ارزیابی حرکت بیش از حد است.
هنگامی که تست Beighton را انجام می دهید، پزشک از شما می خواهد که یک سری حرکات را انجام دهید. این شامل:
- خم شدن به جلو در حالت ایستاده با زانوهای صاف و رساندن کف دستها به زمین
- هیپراکستنشن مفصل آرنج بیش از ۱۰ درجه
- هیپراکستنشن زانوها بیش از ۱۰ درجه
- رساندن شست دست به ساعد
- هیپراکستنشن هر یک از انگشتان دست بیش از ۹۰ درجه
طی مانورهای تشخیصی که در این معیار انجام می شود امتیاز فرد مورد بررسی بین 0 تا 9 تقسیم بندی می گردد و هرچه امتیاز بیشتر باشد شلی مفصلی شدیدتری نتیجه گیری می شود.
عارضه شلی لیگامانی
- دررفتگی مکرر شانه و کشکک
- پارگی رباط های مچ پا و زانو
- پیچ خوردگی مکرر مچ پا
- آرتروز زودرس
درمان شلی لیگامانی
- ممکن است برای شلی رباط نیازی به درمان نداشته باشید، به خصوص اگر باعث درد نشود.
- چنانچه شلی مفاصل شما باعث درد می شود به پزشک مراجعه کنید.
- تمرینات فیزیوتراپی به تقویت مفاصل و پایداری بیشتر آنها، افزایش قدرت عضلانی و در نتیجه کاهش عارضه کمک می کنند.
- قبل از شروع هر گونه فعالیت بدنی که ممکن است باعث آسیب شود، استفاده از بریس یا چسب زدن مفاصل جهت جلوگیری از حرکت بیش از حد و آسیب لیگامانی توصیه می گردد
- به طور کلی فعالیتهای رقابتی و ورزشی در این افراد توصیه نمی گردد.
دکتر سلیمانها
متخصص ارتوپدی و فوق تخصص جراحی زانو ( mehran soleymanha )
استاد تمام گروه ارتوپدی دانشگاه علوم پزشکی گیلان و عضو انجمن جراحان زانو و آسیب های ورزشی
کلینیک زانوی رشت (rasht knee clinic)
