تاندونیت آشیل

واحد عضله – تاندونی پشت ساق که از عضله پشت ساق پا و تاندون آشیل تشکیل شده ، در بالا به زانو و در پائین به استخوان پاشنه اتصال دارند و سبب بسته شدن زانو و خم شدن به عقب کف پا می شوند. تاندون آشیل بزرگترین و مهمترین تاندون عضلانی در بدن است . این تاندون ۱۵ سانتی متر طول دارد و در پائین با یک زاویه ۳۰ درجه به استخوان پاشنه اتصال دارد.

حرکات تاندون توسط یک بورس بافت همبند تسهیل می شود. این تاندون از محل اتصال به استخوان و عضله سه سر خونگیری می کند. ۶-۲ سانتی متر انتهای تحتانی تاندون آشیل عروق خونی ندارد و همین بخش است که در حرکات متوالی و تکراری بیشترین آسیب را می بیند.

در حین دویدن نیرویی معادل ۱۰ برابر وزن بدن بر واحد سطح تاندون آشیل وارد می شود.

تاندونیت آشیل یا تاندینوپاتی آشیل ، التهاب و آسیب تاندون آشیل است که خود را به صورت درد پشت پاشنه پا نشان می دهد.

تاندونیت آشیل یا تاندینوپاتی آشیل در بین دوندگان (۱۸-۵/۶ درصد) شایع است ولی یک سوم افرادی دچار این ضایعه می شوند فعالیت فیزیکی چندانی ندارند .

عوامل خطر ساز تاندونیت آشیل

 التهاب و آسیب های تاندون آشیل علل مختلفی دارند که عموماً‌ ناشی از پرش, رقص پای مکرر, تمرین بیش از اندازه ، گرم کردن نامناسب ، کفش نامناسب و کف پای صاف است.

عوامل بیرونی:

• افزایش ناگهانی شدت یا مدت فعالیت ورزشی
• پله های زیاد ساختمان محل اقامت
• کفش نامناسب
• سطوح نا مناسب محل دویدن ( ناهموار بودن، لغزنده بودن ویا بیش از حد سفت بودن)
• ورزشهای غلط کششی و ورزشهایی مانند دویدن و پریدن

عوامل داخلی:

• سن بالا
• جنس مذکر
• چاقی
• سفتی و کوتاهی عضلات پشت ساق پا ( ژنتیکی )
• کف پا به سمت داخل در هنگام راه رفتن
• کف پای صاف یا قوس بیش از حد کف پا
• بیماری هایی مثل دیابت یا استفاده از داروهای خاصی مانند آنتی بیوتیکهای فلوروکینولون و کورتون

علائم بالینی

• تاندونیت آشیل به صورت درد وحساسیت در پشت استخوان پاشنه
• درد آشیل معمولا با دویدن و از پله بالا رفتن تشدید می شود ولی گاهی با انجام ورزش و فعالیت درد کاهش می یابد.
• با پیشرفت التهاب شروع درد با فعالیت کمتر و زودتر رخ می دهد.

معاینه

• فرد در وضعیت خوابیده به شکم بطوریکه کف پا از تخت معاینه آویزان باشد معاینه می شود.
• معمولا لمس محل ضایعه دردناک است ولی گرمی احساس نمی شود.
• وجود تحلیل عضلانی عضله سه سر ساقی (که با اندازه گیری دور ساق و مقایسه با طرف مقابل انجام می شود) نشانه مزمن بودن التهاب است چرا که ورزشکار بخاطر درد موجود کمتر از آن پا استفاده کرده است.
• باید دامنه حرکات فعال و غیر فعال در مفاصل زانو و مچ پا تعیین گردد. افراد مبتلا به التهاب تاندون آشیل معمولاً‌ کاهش دامنه حرکات در مفصل مچ پا دارند.
• باید به وضعیتهای مستعد کننده آسیب هم توجه شود مثل کف پای صاف و راه رفتن بصورتی که فرد کف پا را به سمت داخلی قرار می دهد.

تصویربرداری

• رادیوگرافی : اگر درد در محل چسبیدن تاندون به استخوان پاشنه باشد رادیوگرافی ساده می تواند کلسیفیکاسیون و جدا شدگی قطعه استخوانی همراه با آشیل کنده شده از استخوان را نشان دهد، ولی در مواردی که ضایعه در ناحیه وسط تاندون آشیل باشد ، عکس ساده یافته ای را نشان نمی دهد.

• سونوگرافی : ارزیابی دینامیک حرکات و ساختار تاندون و تعیین درجه ضخیم شدگی آن را فراهم می آورد .

• MRI : امکان بررسی بصورت دینامیک را فراهم نمی کند ، اما در درگیری مزمن و پارگی های تاندونی بهترین روش است. با  MRI  پزشک می تواند مایع – التهاب دور تاندونی – بورسیت و ضخیم شدگی تاندونی را تشخیص دهد.

درمان

در مواردی که ضایعه تاندونیت آشیل حاد باشد می توان از کمپرس آب سرد ( یخ ) برای کاهش تورم و درد ، داروهای ضد التهاب مانند دیکلوفناک و استراحت و کاهش فعالیت بهره برد . در مواردی که از شروع درد، زمان زیادی گذشته باشد، علاوه بر اقدامات ذکر شده ، نیاز به انجام فیزیوتراپی و تمرینات کششی و تقویتی عضلات پشت ساق پا می باشد . گاهی نیاز به استفاده از کفش و ارتوز مناسب نیز می باشد.

در صورتی که با اقدامات ذکر شده ضایعه تاندونیت آشیل بهبود نیابد می توان از شاک ویو تراپی به مدت سه تا پنج جلسه هفتگی ، کمک گرفت که در بسیاری از موارد منجر به بهبود یا کاهش قابل توجه درد می شود. لازم به ذکر است که تزریق کورتیکواستروئید در محل ضایعه پیشنهاد نمی شود چون خطر پارگی تاندون را در پی دارد.

در صورت عدم پاسخ به درمان های ذکر شده ، درمان جراحی انجام می شود. جراحی معمولا برای پارگی تاندون آشیل انجام می شود. اما گاهی اوقات برای درمان التهاب نیز مورد استفاده قرار می گیرد. اگر علائم التهاب تاندون آشیل بیش از ۶ ماه در بدن باقی بماند، ممکن است از جراحی به عنوان گزینه ای برای درمان این بیماری استفاده شود. جراحی ممکن است شامل کاهش تنش وارده به تاندون، بریدن یک بخش از تاندون یا انتقال تاندون از جای دیگری در بدن به پاشنه برای تقویت تاندون آشیل آسیب دیده باشد.

پیشگیری

حفظ انعطاف پذیری و قدرت خوب عضلانی در ناحیه مچ پا اصلی ترین عامل پیشگیری از التهاب تاندون آشیل است. گرم کردن مناسب قبل از تمرین لازم است و بهتر است این امر با انجام حرکات کششی صورت گیرد.

پیش آگهی

پیش آگهی عالی است و در صورت استراحت و توجه و انجام کارهایی که اشاره شد بهبودی حاصل می گردد.