نقش درمانی سلول های بنیادی (Stem Cell Therapy)

• سلول های بنیادی

سلول های بنیادی، سلول هایی هستند که هنوز تمایز پیدا نکرده اند. این سلول ها می توانند تقسیم شوند و سلول های بنیادی بیشتر تولید کنند (Self-Renewing)، و یا می توانند تمایز یابند (Differentiating) و به سلول هایی با عملکرد اختصاصی تبدیل شوند. (برای مثال: سلول های عصبی، ماهیچه ای، خونی و …)

در اینجا بیشتر منظور ما سلول های بنیادی مزانشیمال می باشد که این سلول ها با توجه به محلی که در آن قرار دارند، توانایی تمایز به بافت های استخوان، غضروف، لیگامان و چربی را دارند. سلول های بنیادی کمک می کنند تا بافت های آسیب دیده ترمیم شوند.

با توجه به اینکه تعداد سلول های بنیادی در بدن یک انسان بالغ بسیار کم است، این سلول ها باید به دقت از سلول های دیگر جدا شده و در Petri Dish (ظرفی استوانه ای که به منظور کشت سلول استفاده می شود) کشت داده می شوند تا تعداد سلول ها به اندازه مورد نیاز در درمان برسد.

• آرتروز زانو و درمان های رایج آن

در بیماری استئوآرتریت یا آرتروز زانو، غضروف مفصلی زانو به تدریج ساییده و فرسوده می شود. در این حالت استخوان های مفصلی در تماس مستقیم با هم قرار گرفته و در نبود لغزندگی و ضربه گیری مناسب توسط غضروف ها، سایش استخوان ها روی هم موجب درد، تورم و کاهش توانایی حرکت زانو می شود.

درمان هایی که در حال حاضر بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند، عبارتند از:

1. درمان های دارویی: مسکن های خوراکی و موضعی
2. فیزیوتراپی: کاهش فشار روی مفصل زانو به کمک تقویت عضلات
3. تزریق هیالورونیک اسید
4. تزریق کورتیکواستروئید
5. درمان های جراحی مانند استئوتومی، Unicompartmental knee arthroplasty و Total knee Arthroplasty

• درمان استئوآرتریت (آرتروز) زانو با سلول های بنیادی

با توجه به مطالعات محدود انجام شده، تزریق دو نوبت سلول های بنیادی با فاصله 6 ماه به زانوی درگیر در بیماران مبتلا به آرتروز متوسط، باعث به کاهش التهاب مفصل زانو، کاهش درد زانو و کاهش سرعت پیشرفت استئوآرتریت زانو کمک می کند.

همچنین مشاهده شده که تزریق سلول های بنیادی به یکی از زانو ها در بیمار مبتلا به آرتروز در هر دو زانو، می تواند باعث کاهش پیشرفت استئوآرتریت در هر دو زانو شود.

درمان با سلول های بنیادی به روش های زیر به بیماران مبتلا به استئوآرتریت زانو کمک می کند:

1. کاهش التهاب و در نتیجه کاهش سرعت پیشرفت آرتروز زانو
2. ترشح Cytokineهایی (پروتئین هایی که به منظور انتقال پیام ترشح می شوند) که روند فرسودگی غضروف را کم کرده و از درد زانوی بیمار می کاهند.

• روش درمان

1. برای جمع آوری سلول های بنیادی معمولا از مغز استخوان لگن و یا بافت چربی بیمار نمونه گرفته می شود.
2. نمونه تهیه شده ابتدا فیلتر شده و تغلیظ می شود.
3. سپس سلول ها در petri dish کشت داده می شوند تا به تعداد مناسب برای درمان برسند.
4. سلول های بنیادی تحت گاید سونوگرافی داخل فضای مفصلی زانو تزریق می شوند.

تزریق سلول های بنیادی، درمانی غیر تهاجمی بوده و شایع ترین عارضه آن درد خفیف در محل تزریق می باشد.درمان با سلول های بنیادی از درد مفصل زانو و سرعت پیشرفت بیماری در بیماران مبتلا به آرتروز متوسط تا  مدت زمان محدودی می کاهد اما درمانی قطعی و دائمی برای آرتروز زانو نمی باشد.

نکته: در درمان استئوآرتریت خفیف درمانهایی مانند تغییر شرایط زندگی و فیزیوتذاپی باعث بهبود عملکرد می گردد، ولی در موارد استئوآرتریت شدید تنها درمان تعویض کامل مفصل زانو می باشد.

همراهان عزیز برای مشاهده پارشیال منیسککتومی (Partial Meniscectomy) کلیک کنید.

همراهان عزیز برای مشاهده دیگر درمان های غیر جراحی کلیک کنید.

دکتر مهران سلیمانها:

متخصص ارتوپدی – فوق تخصص جراحی زانو در رشت