آرتروپاتی های کریستالی (نقرس زانو)

 آرتروپاتی های کریستالی (نقرس زانو)

آرتروپاتی های کریستالی (crystalline arthropathies) (نقرس زانو) به بیماری هایی گفته می شود که رسوب ترکیبات خاص در داخل مفصل زانو باعث پیدایش علائم در مفصل می گردد. شایع ترین آنها نقرس و بعد از آن نقرس کاذب می باشد.

نقرس در ناحیه زانو یک بیماری التهابی است که به‌طور ناگهانی با درد شدید، ورم ، احساس گرما در زانو، قرمزی و التهاب در مفصل زانو همراه است.

علت آرتروپاتی های کریستالی (نقرس زانو)

آرتروپاتی های کریستالی (نقرس زانو) به علت افزایش سطح اسید اوریک خون و در نتیجه انباشته شدن کریستال‌های اسید اوریک در داخل فضای مفصل زانو بروز می‌یابد. اسید اوریک یک ماده زائد در بسیاری از مواد غذایی است. این ماده به‌طور عادی از طریق ادرار دفع می‌شود، اما در مواردی ممکن است به دلیل برخی اختلالات ، مثلا ممکن است کلیه‌ها اسید اوریک را با سرعت کافی دفع نکنند (در 90 درصد موارد ابتلا به نقرس) یا بدن به مقدار بیش از حد اورات (urate) تولید کند (در کمتر از 10 درصد موارد ابتلا به نقرس)، سطح اسید اوریک به مقدار زیاد افزایش پیدا کرده باشد.

بر اثر افزایش بیش از حد سطح اسید اوریک بدن (هیپراوریسمی)، امکان تشکیل کریستال‌های اسید اوریک در بافت های نرم و بطور خاص اطراف یک مفصل همچون مفصل زانو افزایش پیدا می کند. این کریستال ها می توانند باعث واکنش التهابی در مفصل ایجاد شوند که با عوارضی مانند گرم شدن، ورم، قرمز شدن و دردناک شدن مفصل همراه باشند. قبل از اینکه علائم بیماری نقرس در فرد مشاهده شود، سطح اسید اوریک معمولاً در طول چند سال در بدن افزایش پیدا می کند. رایج ترین محل ابتلا به بیماری نقرس در بدن انگشت شست بزرگ پا است. این بیماری همچنین می تواند زانو، دست ها، انگشتان شست، قوزک و مچ ها را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

به طور کلی بروز علائم نقرس در بیش از یک یا دو مفصل بدن بطور همزمان شرایطی غیر عادی و نادر محسوب می شود. نقرس کاذب یا کندروکلسینوز همراه با رسوباتی متشکل از کریستال‌های فسفات کلسیم است نه اسید اوریک.

عوامل متعددی می توانند فرد را در معرض ابتلا به بیماری نقرس قرار دهند. مهمترین این عوامل عبارتند از مسائل ژنتیکی، بالا رفتن سن، چاقی، رژیم غذایی(مصرف زیاد گوشت و ماهی و مواد غذایی که دارای درصد بالای پورین هستند)، بیماری های زمینه ای (بیماری کلیه و یا مشکلات متابولیسم )، مصرف برخی داروها.

علائم آرتروپاتی های کریستالی (نقرس زانو)

• تورم، خشکی، التهاب، قرمزی و درد شدید مفصل از شایع ترین علائم نقرس زانو هستند (حمله التهابی فقط یک مفصل، معمولاً انگشت شست پا، مچ پا یا زانو را درگیر می‌کند)
• درد شدید ایجاد شده در نتیجه عوارض نقرس می تواند باعث دشوار شدن راه رفتن و انجام فعالیت های روزمره شود
• حملات نقرس معمولا به طور ناگهانی و سریع بروز پیدا می کنند
• مفصل بسیار حساس می شود، به طوری که کوچکترین تماس با مفصل قابل تحمل نیست
• برخی بیماران نیز از خارش و پوسته پوسته شدن پوست زانو شکایت دارند.
• گاهی اوقات، ابتلا به نقرس باعث تب می‌شود

علائم  آرتروپاتی های کریستالی (نقرس زانو) معمولاً به سرعت در طول چند ساعت عود می کند و معمولاً برای ۳ تا ۱۰ روز تداوم دارد. پس از گذشت این مدت، مفصل دوباره حالت عادی خود را به دست می آورد. عود مجدد علائم این بیماری مسئله‌ای عادی است، ممکن است هر چند مدت مجددا بروز یابد. علائم این بیماری معمولاً در طول شب ظاهر می‌شوند به این ترتیب که مفصل گرم، متورم و قرمز شده و معمولاً به شدت دردناک می‌گردد.

تشخیص

• معاینه بالینی ، بررسی سابقه دقیق پزشکی و علائم بیمار
• آزمایش های تشخیصی شامل آزمایش مایع مفصلی (بررسی وجود کریستال های اسید اوریک) ، آزمایش خون برای تعیین سطح اسید اوریک ، همچنین آزمایش‌های عملکرد کلیه ممکن است انجام شود تا ارزیابی کند که آیا اندام‌ها در کاهش دفع اسید اوریک نقش دارند یا خیر.

روش‌های درمان آرتروپاتی های کریستالی (نقرس زانو)

هدف درمان در طی حمله حاد نقرس از بین بردن التهاب و کنترل درد است. در صورت درمان نشدن، دوره‌ های عود بیماری نقرس ممکن است طولانی‌ تر شده و باعث ایجاد درد در مفصل زانو شوند. به هر حال، بیمار می‌تواند از اقدامات خاص برای کمک به تسریع فرآیند بهبود و کاهش تعداد دفعات و شدت علائم استفاده کند.

درمان‌ های آرتروپاتی های کریستالی (نقرس زانو) می توانند شامل موارد زیر باشند:

• استراحت: لازم است فرد از انجام فعالیت‌های شدید خودداری کند تا به این ترتیب فشار وارد شده به مفصل آسیب‌دیده را کاهش دهد.
• درمان دارویی (داروهای ضدالتهاب غیراستروئید مثل ایبوپرفون یا ناپروکسی)
• آسپیراسیون مایع مفصلی
• تزریق کورتیکو استروئید
• فیزیوتراپی و تمرین‌های حرکتی : عود مجدد بیماری نقرس می تواند باعث آسیب مفاصل و تغییر در نحوه حرکت و عملکرد مفاصل شود. به این ترتیب لازم است فرد دامنه حرکتی مفاصل خود و نیز انعطاف پذیری و قدرت عضلات اطراف مفصل را در سطح مناسب حفظ کند.
• رژیم غذایی مناسب
• روش هایی مانند اوزون‌درمانی، مگنت‌درمانی، لیزردرمانی، تحریک الکتریکی عصب از روی پوست (TENS)نیز می توانند در بهبود علائم موثر باشند.

جلوگیری از نقرس زانو

• کاهش وزن اضافی
• جلوگیری از کم آب شدن بدن
• اجتناب از مصرف بیش از اندازه غذاهای غنی از پورین
• اجتناب از نوشیدنی‌های حاوی فروکتوز
• مصرف ویتامین C

دکتر سلیمانها

متخصص ارتوپدی و فوق تخصص جراحی زانو ( mehran soleymanha )
استاد تمام گروه ارتوپدی دانشگاه علوم پزشکی گیلان و عضو انجمن جراحان زانو و آسیب های ورزشی
کلینیک زانوی رشت (rasht knee clinic)