به طور طبیعی محور مکانیکی یا خط تحمل وزن اندام تحتانی از مرکز مفصل زانو می گذرد، طوریکه وزن بصورت مساوی بین کمپارتمان های داخلی و خارجی زانو تقسیم می شود. ناهنجاری در اندام تحتانی می تواند بر بیومکانیک راه رفتن اثر منفی گذاشته و منجر به علایم ناپایداری شود.
محور طبیعی زانوی افرادد حدود 6 – 4 درجه والگوس ( ضربدری ) می باشد. میزان بیش از 10 درجه به عنوان عارضه نیازمند درمان درنظر گرفته می شود.
زانوي ضربدری یا ضربدری شدن زانو یکی از مهمترین ناهنجاری های اندام تحتانی و جزو عارضه های غیرتروماتیک است که می تواند عوارض متعددی ایجاد کند که برخی از آنها عبارتند از:
- ممکن است با تغییرات بیومکانیک طی راه رفتن همراه باشد و باعث افزایش بار روی کمپارتمان زانو شود.
- ممکن است با ایجاد دفورمیتی در راستاي طبیعی در اندام تحتانی، تغییراتی در راستاي مرکز ثقل بدن ایجاد کرده و کنترل تعادل بدن را نیز محدود کند.
- افراد با عارضه زانوی ضربدری نسبت به افراد سالم یا بیماران دچار زانوی پرانتزی، بیشتر در خطر پیشرفت ساییدگی مفصل و استئوآرتریت قسمت خارجی زانو هستند.
بنابراین روش درمانی که بتواند از آسیب های ثانویه عارضه زانوی ضربدری جلوگیری کرده و همچنین باعث بهبود آن شود اهمیت زیادی دارد.
روش های درمان :
زانوي ضربدري را می توان با روش های جراحی و غیرجراحی مورد درمان قرار داد.
- در اغلب موارد روش جراحی معمولا به عنوان آخرین گزینه درمان این عارضه توصیه می شود.
- بریس زانو، انواع وسایل کمکی (ارتوز) و توانبخشی اندام تحتانی به عنوان بخشی از درمان غیرجراحی و یا در بیمارانی که نمی خواهند یا نمی توانند جراحی شوند استفاده می شود که می توانند نقش مهمی جهت بهبود و یا پیشگیري از افزایش این عارضه داشته باشند.
استفاده از بریس زانو در بیماران زانوی ضربدری
بریس زانو از مداخلاتی است که می تواند به حفظ محور مکانیکی اندام تحتانی و ثبات مفصل زانو کمک کرده و در درمان عوارض راستای اندام تحتانی مانند واروس و والگوس زانو استفاده شود .
طبق مطالعات، استفاده از بریس زانو طی راه رفتن در افراد با زانوی ضربدری می تواند مقدار بار خارجی زانو و هم انقباضی عضلانی را کاهش دهد ، باعث بهبود کارایی عضلات ضعیف شده بر اثر این عارضه شود و همچنین باعث تعویق انداختن خستگی عضلات این ناحیه شود.
این روش بیشتر در کودکان قبل از سن بلوغ توصیه می گردد.
میزان تاثیر این ابزارها به طراحی خوب، استفاده بهینه و البته تجویز به موقع و مناسب است. مهمترین هدف طراحی و تجویز بریس و ارتوز در افراد دارای زانو ضربدری عبارتند از:
- کاهش درد
- اصلاح الگوي راه رفتن
- کاهش نیروی وارده بر سطوح مفصلی
- ایجاد راستای بهتر در اندام تحتانی هنگام ایستادن
