درمان محدودیت حرکتی زانو با استفاده از آرتروسکوپی
محدودیت حرکت زانو یکی از عوارض نسبتا شایع پس از تروما و یا جراحی های ناحیه زانو می باشد. محدودیت حرکتی زانو ممکن است باعث ناتوانی در فعالیت های روزمره و شغلی بیمار شده و در صورت تاخیر یا عدم اصلاح و درمان در زمان مناسب تبدیل به عارضه ای غیرقابل برگشت شود.
- در بیماران دچار تروما: بیشترین میزان بروز محدودیت حرکتی در موارد شکستگی دیستال فمور، شکستگی تنه تیبیا، شکستگی و دررفتگی پاتلا و نیز شکستگی تیبیا گزارش شده است.
- در موارد پس از جراحی: تعداد نسبتاً کمی از بیمارانی که تحت جراحی های ناحیه مفصل زانو مانند آرتروسکوپی، بازسازی رباط صلیبی قدامی و تعویض مفصل زانو قرار می گیرند ممکن است دچار محدودیت حرکت زانو شوند. در این بیماران با وجود روش جراحی مناسب و ظاهر رادیوگرافی خوب، بیمار از مفصلی دردناک با دامنه حرکتی کمتر از حد مطلوب شکایت دارد.
شایع ترین علت این عارضه، آرتروفیبروز یا ایجاد بافت اسکار در داخل مفصل زانو پس از جراحی است. آرتروفیبروز منجر به کاهش دامنه حرکت زانو، دردی که تا مدت طولانی بعد از جراحی باقی می ماند و در نتیجه ناتوانی بیمار در انجام فعالیت های روزانه می شود.
عوامل خطر ایجاد محدودیت حرکتی زانو:
عوامل زیر می توانند ریسک بروز محدودیت حرکتی در زانو را افزایش دهند:
- شدت تروما
- زمان جراحی
- تاخیر در برنامه بازتوانی
- بی حرکتی طولانی مدت
- عفونت
- سندرم CRPS (سندرم درد منطقه ا ی پیچیده)
- خطاهای تکنیکی در طول پروسه بازسازی داخل و خارج مفصلی
معمولا محدودیت حرکت و سفتی زانو به سه صورت محدودیت در توانایی خم کردن زانو (flexion) ، محدودیت در توانایی صاف کردن زانو (extension) و یا محدودیت در فلکسیون و اکستنشن تقسیم می شود.
بیمار برای انجام فعالیت های روزمره خود حداقل نیاز به 110 تا 115 درجه flexion دارد.
درمان
تشخیص زودرس و انتخاب روش درمان مناسب نقش موثری در بازگرداندن دامنه حرکت زانو و بهبود عملکرد بیماران دارد.
درمان های متعددی برای این عارضه با هدف بهبود عملکرد زانو، رضایت بیماران و کاهش درد بیان شده است، که شامل درمان های غیرجراحی و یا جراحی می باشد.
- درمان غیرجراحی شامل Manipulation زانو تحت بیهوشی:
ممکن است عوارضی مانند شکستگی دیستال فمور و پارگی تاندون کشکک ایجاد کند.
- درمان های جراحی شامل جراحی باز یا آرتروسکوپیک
عبارتند از: Open Quadriceps plasty، آزادسازی اندوسکوپیک عضله چهارسر ران، آزاد سازی باز یا با آرتروسکوپ کمپارتمان خلفی زانو، آزادسازی فضای قدامی زانو با آرتروسکوپ و …
آرترولیز آرتروسکوپی ( یا به عبارتی دیگر آزاد سازی چسبندگی های آرتروفیروز زانو به روش آرتروسکوپی) یک درمان موثر برای بازگرداندن دامنه حرکتی زانو و کاهش درد است. این عمل امکان دسترسی وسیع به جنبه های قدامی و خلفی مفصل زانو را فراهم می کند.
پس از عمل آرترولیز آرتروسکوپی، مدیریت درد با استفاده از بلوکهای عصبی محیطی و همچنین انجام فیزیوتراپی ضروری است.
دکتر سلیمانها
متخصص ارتوپدی و فوق تخصص جراحی زانو ( mehran soleymanha )
دانشیار گروه ارتوپدی دانشگاه علوم پزشکی گیلان
عضو انجمن جراحان زانو و آسیب های ورزشی
