سندرم انعطاف زیاد مفصل (ligamentous laxity or knee hypermobility joint syndrome)

انعطاف یا شلی مفصلی شرایطی است که مفصل دامنه حرکت بیش از حد طبیعی دارد. علت عمده آن ضعف عضلات اطراف مفصل و یا شلی بافت نرم اطراف مفصل شامل لیگامانها و کپسول مفصلی می باشد. این عارضه ممکن است عمومی باشد (هایپرموبایلیتی عمومي مفصلي) و یا فقط شامل بعضی مفاصل باشد.

هایپرموبیلیتی مفاصل شایع است و فاکتورهایی مثل جنس، نژاد، سن ، ژنتیک و سابقه خانوادگی روی آن موثر است . هایپرموبیلیتی در کودکان و زنان شیوع بیشتری دارد.

در مواردی که هایپرموبیلیتی زمینه آسیب و اختلالاتی دیگر نظیر کمردرد، آسیب های لیگامانی ، آسیب های ورزشی و … را فراهم آورد سندرم تحرك بيش از حد مفصلي ( Joint hypermobility syndrome) ناميده مي شود.

سندرم هایپرموبیلیتی در مفاصل زیر شایع تر است:

• زانو
• شانه
• آرنج
• انگشتان

انعطاف بيش از حد يا شلي در مفصل زانو يكي از عوامل خطرساز مطرح مي باشد و باعث آسیب رباط های صلیبی و آسیب غضروف و منیسک می گردد.

 افراد مبتلا به این عارضه اغلب از بی ثباتی مفصلی مانند دررفتگی مکرر، نیمه دررفتگی و پیچ خوردگی، خالی شدن و آسیب مفصل زانو شکایت دارند.

هایپرموبیلیتی به عنوان یکی از علتهای شایع درد قدامی زانو در سنین 10 تا بالای 50 سال بیان شده است.

علائم سندرم هایپرموبیلیتی

اگر هایپرموبیلیتی مفاصل با علائم زیر همراه باشد سندرم شناخته می شود:

• خستگی زودرس پس از فعالیت های بدنی روزمره
• درد مفاصل حین یا پس از حرکت
• در رفتگی یا کشیدگی مکرر مفصلی بعد از فعالیتهای ورزشی
• صدای کلیک مفاصل هنگام حرکت
• ابتلا به آسیب های عضلانی و اسکلتی مکرر
• افزایش دامنه حرکت مفصلی بیش از حد طبیعی

تشخیص سندرم هایپرموبیلیتی مفصلی

جهت اندازه گیری هایپرموبیلیتی از سیستم درجه بندی بیتون (Beighton’s score) استفاده می شود و انعطاف پذیری بیمار به کمک استانداردهای حرکتی تعیین می شود. طی مانورهای تشخیصی که در این معیار انجام می شود امتیاز فرد مورد بررسی بین 0 تا 9 تقسیم بندی می گردد و هرچه امتیاز بیشتر باشد شلی مفصلی شدیدتری نتیجه گیری می شود، اما این به معنای داشتن سندرم هایپرموبیلیتی مفاصل نیست و ابتلا به سندرم هایپرموبیلیتی مفاصل منوط به داشتن علایم بیماری به همراه مفاصل هایپرموبایل است.

• خم شدن به جلو در حالت ایستاده با زانوهای صاف و رساندن کف دستها به زمین
• هیپراکستنشن مفصل آرنج بیش از ۱۰ درجه
• هیپراکستنشن زانوها بیش از ۱۰ درجه
• رساندن شست دست به ساعد
• هیپراکستنشن هر یک از انگشتان دست بیش از ۹۰ درجه

درمان سندرم هایپرموبیلیتی

درمان عموما شامل کاهش فعالیتهای ورزشی شدید و افزایش قدرت عضلانی می باشد.

• بهترین درمان این بیماران در حوزه طب فیزیکی و توانبخشی با کاردرمانی ، فیزیوتراپی و تمرینات توانبخشی با هدف افزایش قدرت عضلانی و در نتیجه کاهش عارضه .
• استفاده از مسکن ها (داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID)) خوراکی ، موضعی یا اسپری های برای کاهش درد مفصل معمولا تجویز می شود.
• در بیماران مبتلا به هایپرموبیلیتی مفاصل، جراحی معمولا توصیه نمی شود اما اگر بیمار دچار پارگی تاندون شده باشد جراحی انجام می شود.

پیشگیری و کاهش عوارض ناشی از هایپرموبیلیتی مفصل زانو

• اجتناب این بیماران از ورزشهای کششی ( مانند یوگا و پیلاتس) و انجام بیشتر ورزشهایی که باعث افزایش حجم، قدرت و سفتی عضلات مفصلی می شوند
• با اطلاع یافتن از محدوده طبیعی حرکت مفاصل از جابجای بیش از اندازه آن ها خودداری کنید
• مفاصل را حین انجام حرکات یا فعالیت های فیزیکی با استفاده از بریس های مخصوص محافظت کنید
• هایپرموبیلیتی در مفصل با افزایش سن به دلیل کاهش انعطاف پذیری بافت ها خود به خود کاهش می یابد.