کف پای صاف (Flat Foot) – بخش 2
کف پای صاف به وضعیتی گفته میشود که در آن قوسی که در کف پا و بین پاشنه و پنجه وجود دارد کم شده و یا کاملا از بین برود. صافی کف پا در اکثر موارد نرم و قابل انعطاف است. در این موارد وقتی فرد سرپا می ایستد کف پا صاف بوده و وقتی پا را از زمین برمیدارد قوس کف پا ایجاد میشود.
کف پای صاف غیر قابل انعطاف (Rigid Flat Foot):
گاهی اوقات صافی کف پا غیر قابل انعطاف بوده که به آن صافی کف پای غیر قابل انعطاف (Rigid Flat Foot) هم میگویند. این بیماری در یک درصد افراد جامعه وجود دارد و معمولا در سنین نوجوانی بروز میکند. بیماری در نیمی از موارد دو طرفه است.در این بیماران قوس کف پا چه در وضعیت ایستاده چه در وضعیتی که پا را از زمین برمی دارد دیده نمی شود.مهمترین بیماری هایی که منجر به کف پای صاف غیر قابل انعطاف می شوند چسبیده بودن استخوان های مچ پا (tarsal coalition) و استخوان تالوس عمودی (vertical talus) می باشند.
بیماری های دیگر عبارتند از:
- روماتیسم کودکان (JIA)
- شکستگی استئوکندرال مفاصل زیر مچ
- بیماری های عصبی-عضلانی
چسبیده بودن استخوان های مچ پا (tarsal coalition):
در زمان جنینی در ابتدا استخوان های مچ پا به هم متصل هستند ولی بعد از مدتی از هم جدا شده و بصورت استخوان های مستقلی درمیایند. در صورت جدا نشدن این استخوان ها از هم بیماری مادرزادی ایجاد میشود که به آن چسبیده بودن استخوان های مچ پا (tarsal coalition) میگویند. ممکن است استخوان های پاشنه و ناویکولر به هم چسبیده باشند و یا امکان دارد این اتصال در بین استخوان های پاشنه و تالوس باشد. این اتصال حرکات مفصل زیر تالوس را محدود کرده و منجر به بدشکلی پا می شود. اغلب بیماران بدون علامت هستند و تنها به علت شکل ظاهری پا به پزشک مراجعه می کنند. اما در برخی نیز ممکن است درد وجود داشته باشد.
این بیماری اغلب نوجوانان ۱۲ تا ۱۶ ساله را درگیر می کند و در نیمی از موارد به صورت دو طرفه دیده می شود. مردان به میزان ۲ برابر بیشتر از زنان مبتلا می شوند.
در این بیماران قوس کف پا چه در وضعیت ایستاده چه در حالتی که پا از زمین بلند شده دیده نمی شود و پاشنه پا به سمت داخل قرار دارد. حرکات مفصل مچ پا اغلب طبیعی می باشد، ولی حرکات مفصل ساب تالار (زیر مچ) مخصوصا چرخش به داخل با محدودیت مواجه است. و با درد و انقباض عضلات ساق پا همراهی دارد. در این بیماران اغلب پیچ خوردگی پی در پی پا رخ می دهد.
برای تشخیص tarsal coalition از رادیوگرافی لترال مچ پا استفاده می شود. همچنین CT-scan و MRI نیز برای تشخیص مفید هستند.
درمان:
در صورت کم بودن علائم، استفاده از کفی با قوس طولی، کافی است. اما اگر بیمار دچار درد شود می توان از گچ گیری زیر زانو به مدت 4 تا 6 هفته استفاده نمود.
درمان جراحی معمولا به یکی از روش های زیر می باشد:
- جدا کردن اتصال های استخوانی بین استخوان مچ پا
- جوش دادن استخوان های پاشنه در زیر مچ پا
- بلند کردن قسمت خارجی استخوان پاشنه به کمک استئوتومی
استخوان تالوس عمودی (vertical talus):
تالوس عمودی یک ناهنجاری مادرزادی کف پا است که معمولا هنگام تولد تشخیص داده می شود. در این بیماران استخوان تالوس به شکل نادرستی قرار گرفته و استخوان های دیگر پا که در حالت عادی جلوی آن قرار دارند به روی آن تغییر مکان داده و در نتیجه باعث ایجاد یک قوس به سمت بالا (برعکس قوس عادی پا) و در نتیجه کف پای صاف می شوند. در بسیاری از موارد علت این ناهنجاری مشخص نیست اما در برخی بیماران این ناهنجاری می تواند با بیماری های زمینه ای زیر در ارتباط باشد:
- Spina Bifida (نوعی اختلال مادرزادی ناشی از بسته نشدن کامل لوله عصبی جنین)
- تریزومی های 13، 14، 15 و 18
- Arthrogryposis multiplex congenita (سفتی غیر پیشرونده مفاصل در حین تولد)
شایع ترین علامت تالوس عمودی
شایع ترین علامت تالوس عمودی ظاهر rocker-bottom (به شکل زیر صندلی گهواره ای) آن است که در هنگام تولد نیز قابل تشخیص است. علائم دیگر عبارتند از:
- سفتی تاندون آشیل در نتیجه فیکس شدن پاشنه در حالت
- قرار گیری جلوی پا به طرف خارج
- Dorsiflexion قسمت میانی پا به دنبال قرارگیری نابجای استخوان ناویکولار
برای تشخیص تالوس عمودی بعد از معاینه می توان از رادیگرافی لترال استفاده نمود.
درمان
تالوس عمودی در نوزادی دردناک نیست اما اگر درمان نشود هنگامی که کودک شروع به راه رفتن می کند دردناک شده و در نهایت منجر به ناتوانی بیمار در راه رفتن می شود.معمولا در این بیماران جراحی درمان اصلی می باشد. اما گاهی به منظور کاهش عوارض و بهبود نتیجه جراحی، گچ گیری سریال و تمرین های کششی پسیو توصیه می شود.
___________________
دوستان عزیز برای مشاهده بخش اول کف پای صاف (Flat Foot) کلیک کنید.
متخصص ارتوپدی – فوق تخصص جراحی زانو در رشت
