عوارض و مشکلات کشکک زانو

عوارض و مشکلات کشکک زانو

سطح مفصلی کشکک زانو (پاتلا) در حالت نرمال V شکل است. اما در برخی افراد ممکن است حالت نرمال را نداشته باشد و این عارضه می تواند مادرزادی و یا در اثر یک آسیب رخ دهد. در این مقاله به بیان عوارض و مشکلاتی که می تواند در کشکک زانو به وجود آید می پردازیم.

دیسپلازی کشکک (patellar dysplasia)

سطح مفصلی کشکک زانو (پاتلا) در حالت نرمال V شکل است. در بعضی از افراد سطح مفصلی کشکک زانو به شکل L یا کاملاً مسطح می باشد که باعث می شود کشکک به درستی در شیار تروکلئار استخوان ران قرار نگیرد . این حالت دیسپلازی پاتلار یا بد شکلی سطح کشکک نامیده می شود.

این ناهنجاری ممکن است به تنهایی یا در ارتباط با سایر ناهنجاری های مادرزادی وجود داشته باشد ، در برخی افراد شیار تروکلئار کم عمق یا صاف است که دیسپلازی تروکلئار   (trochlear dysplasia)  نامیده می شود.

چنانچه دیسپلازی تروکلئار به همراه دیسپلازی پاتلا در فرد مشاهده شوند patellofemoral dysplasia نامیده می شود.

کشکک دو تکه (Bipartite Patella):

استخوان کشکک در زمان تولد غضروفی است و از کودکی تا 5 سالگی به تدریج استخوانی می شود. گاهی اوقات این غضروف از دو نقطه شروع به استخوانی شدن کرده و هیچگاه این دو کانون استخوان به هم جوش نخورده و یکی نمی شوند، این عارضه کشکک دوتکه نامیده می شود. کشکک دو قسمتی عارضه ای شایع است و معمولاً بدون علامت است ، با این حال، درصد کمی از موارد در اثر ضربه مستقیم یا فشار مکرر، می تواند باعث درد در قسمت فوقانی و خارج کشکک شود.

در بچه هایی که به دنبال ضربه دچار درد زانو شده اند و از زانوی آنها رادیوگرافی ساده به عمل آمده است ممکن است دیدن کشکک دوتکه به اشتباه شکستگی کشکک تفسیر شود .

در موارد بسیار معدودی ممکن است بر اثر ضربه این دو تکه کشکک کمی از هم فاصله بگیرند. برای درمان این وضعیت معمولا بی حرکتی زانو و گچ گیری موقت توصیه می شود.

پاتلا باجا (Patella Baja)- کشکک پایین قرار گرفته

پاتلا باجا ، به وضعیتی گفته می شود که استخوان پاتلا (استخوان کشکک) پایین تر از محل طبیعی خود قرار گرفته باشد. این عارضه می تواند مادرزادی و یا اکتسابی باشد. هر عاملی که باعث کوتاهی تاندون کشکک شود می تواند منجر به پاتلا باجا گردد.

پاتلا آلتا (Patella Alta)- کشکک بالا قرار گرفته

پاتلا آلتا ، به وضعیتی گفته می شود که استخوان کشکک بالاتر از محل طبیعی خود قرار دارد. پاتلا آلتا معمولا اختلالی مادرزادی و تکاملی بوده اما در برخی موارد ممکن است به دنبال آسیب فیزیکی ایجاد شود.

آرتریت پاتلوفمورال (Patellofemoral Arthritis)

مفصل پاتلوفمورال از شیار تروکلئار استخوان فمور (trochlear groove) و استخوان پاتلا تشکیل شده است . آرتریت پاتلوفمورال یکی از علل شایع درد قدام زانو می باشد. این حالت زمانی رخ می دهد که غضروف مفصلی شیار تروکلئار و یا سطح استخوان پاتلا ساییده و فرسوده شود و در نهایت موجب التهاب مفصل گردد. زمانی که این ساییدگی شدید باشد ممکن است استخوان های زیر غضروف در معرض تماس با هم قرار گرفته و ایجاد درد بسیار شدید کنند.

کندرو مالسی پاتلا (نرمی غضروف پاتلا)( Chondromalacia patellae)

نرمی غضروف کشکک زانو یا کندرومالاسی پاتلا (Chondromalacia patellae=CMP) التهاب بخش خلفی استخوان کشکک و نرم شدن غضروف آن است، به طوری که غضروف در سطح زیرین کشکک زانو تحلیل می رود و نرم می شود. این عارضه در بین افراد جوان و ورزشکار رایج است. به طور معمول دردی در ناحیه ی زانو ایجاد می کند که ممکن است فرد به هنگام خم کردن زانو احساس ساییدگی یا خراشیدگی داشته باشد. درد ممکن است در دوره های نشستن طولانی مدت و یا در حین فعالیت هایی که فشار زیاد به زانو وارد می کند مانند ایستادن طولانی مدت، دویدن، پریدن یا کوهنوردی بدتر شود.

دررفتگی یا ناپایداری کشکک زانو

دررفتگی کشکک زانو زمانی رخ می‌دهد که کشکک از جای طبیعی خود واقع در شیار تروکلای استخوان ران خارج شود. در اغلب موارد دررفتگی حاد، به راحتی با صاف کردن زانو و کمی فشار به کشکک به طرف داخل جااندازی می شود. پس از یک بار دررفتگی زانو احتمال وقوع مجدد آن افزایش می‌یابد. باید برای پیشگیری از وقوع اتفاقات بعدی هر چه سریعتر اقدام به درمان دررفتگی کشک زانو کرد.

سندرم لارسن – جانسون (Larsen Johansson syndrome)

سندرم سیندینگ لارسن جانسون عبارت است از التهاب و درد ناحیه زیر کشکک زانو و تاندون آن که بر اثر استفاده بیش از حد و آسیب های مکرر کوچک، در ناحیه اتصال تاندون پاتلا به قسمت پایینی پاتلا ایجاد می شود. این عارضه یک اختلال بی خطر و محدود کننده و یکی از علل شایع درد جلوی زانو در کودکان و نوجوانان است! تظاهر و درمان این عارضه تا حد زیادی شبیه بیماری ازگودشلاتر (Osgood Schlatter) است .

دکتر سلیمانها

متخصص ارتوپدی و فوق تخصص جراحی زانو ( mehran soleymanha )
استاد تمام گروه ارتوپدی دانشگاه علوم پزشکی گیلان و عضو انجمن جراحان زانو و آسیب های ورزشی
کلینیک زانوی رشت (rasht knee clinic)