جراحی پیوند غضروف زانو و انواع آن

جراحی پیوند غضروف زانو

جراحی پیوند غضروف زانو – بافت غضروفی سطح داخلی مفصل زانو و کشکک را می‌پوشاند (در انتهای پایینی استخوان ران و انتهای بالایی استخوان تیبیا یا درشت نی و در سطح پشتی استخوان کشکک قرار گرفته است). بافت غضروفی زانو باعث کاهش فشار روی استخوان‌های مفصل زانو می‌شود و با ایجاد یک سطح صاف وصیقلی به بهبود حرکت مفاصل کمک می‌کند.

علل بروز ضایعات غضروفی زانو

غضروف زانو ممکن است در اثر عواملی مانند ناپایداری زانو، آسیب های درمان نشده لیگامانی، تروماهای مکرر ورزشی، فعالیت شغلی سنگین، افراد دچار اضافه وزن شدید، افزایش سن، سایش و پارگی یا ضربه تخریب شود.

• ضایعات غضروفی بطور شایع در ورزشکاران به دنبال پیچ خوردن زانو رخ می دهد. در پیچ خوردگی های شدید، پارگی رباط صلیبی ACL و منیسک زانو در همراهی با آسیب غضروفی وجود دارد. یک علت شایع تخریب غضروف مفصلی در ورزشکاران، عدم درمان به موقع پارگی رباط صلیبی و منیسک زانو است.
• در بیماری استئوکندریت دیسکان OCD تخریب وکندگی یک قسمت از غضروف مفصلی بصورت خودبخودی اتفاق می‌افتد.
• منیسک در واقع نقش ضربه گیر را در مفصل زانو ایفا می‌کند. در صورت عدم ترمیم پارگی منیسک، ایجاد ضایعات غضروفی وآرتروز زودرس اجتناب ناپذیر است.

طبقه بندی ضایعات غضروفی

ضایعات غضروفی به چهار دسته کلی تقسیم بندی می‌شوند:

• آسیب درجه یک : نرمی غضروف و خراش‌های سطحی
• آسیب درجه دو: خراش‌های عمقی تا ضخامت کمتر از 50 درصد
• آسیب درجه سه: خراش‌های عمقی تا ضخامت بیش از 50 درصد
• آسیب درجه چهار: کندگی تمام ضخامت غضروف تا روی استخوان

علائم و عوارض ضایعات غضروفی زانو

غضروف آسیب دیده نمی تواند مفاصل را در حین حرکت محافظت کند و مفاصل ممکن است روی یکدیگر ساییده شوند و منجر به درد ، تورم ، علائم قفل شدن و محدودیت حرکتی شود و در طولانی مدت آرتروز و تخریب تریجی مفصل زانو شوند.

تشخیص ضایعات غضروفی

نکته مهم در برخورد با آسیب‌های غضروفی زانو، کشف علل زمینه‌ای و آسیب‌های همراه است. معاینه دقیق رباط‌های صلیبی و جانبی برای تشخیص ناپایداری زانو ضروری است. انجام MRI زانو برای تشخیص دقیق بسیار کمک کننده است.

درمان ضایعات غضروفی زانو

جراحی پیوند غضروف زانو – بافت غضروفی سلول کم و جریان خونی ضعیفی دارد، بنابراین امکان ترمیم خودبخودی ندارد. درمان به موقع عارضه از تغییرات دژنراتیو و تخریب پیشرونده مفصل زانو جلوگیری می کند. هدف از درمان، بازگرداندن سطح لغزشی یکنواخت در ناحیه غضروف است که در تسکین درد ، قفل شدن و تورم زانو موثر بوده و امکان بازگشت فعالیت های روزمره بیمار را فراهم می کند.

درمان جراحی یا غیر جراحی؟

اکثر ضایعات غضروفی درجه پایین (1و2) نیاز به درمان جراحی ندارند. در این موارد توصیه هایی در جهت مصرف مکمل های غذایی و تغییر در روش انجام فعالیت های بدنی و ورزشی به بیمار، کاهش وزن و تقویت عضلات اطراف زانو باعث بهبودی در اکثر بیماران می‌شود. البته در صورت وجود پارگی رباط صلیبی زانو وآسیب منیسک، باید ترمیم جراحی با روش آرتروسکوپی انجام شود.

در بیشتر موارد ضایعات غضروفی درجه 3 و 4 و ضایعات موضعی به صورت کندگی یا وجود ضایعات بزرگتر از 1 سانتی مترمربع در غضروف، نیاز به درمان جراحی وجود دارد و اتصال مجدد یا خارج کردن بافتی که به طور جزئی یا کامل جدا شده است، انجام می شود. در برخی موارد نیز ناحیه آسیب دیده را با پیوند غضروف یا تحریک ترمیم غضروف درمان می کنند.

انواع جراحی پیوند غضروف زانو

درآسیب‌های غضروفی مزمن نیاز به پیوند غضروف وجود دارد. در جراحی پیوند غضروف، با استفاده از ابزار مخصوص یک یا چند قطعه استخوانی غضروفی از بافت آلوگرافت (غضروف منجمد شده از بانک پیوند اعضا) به محل ضایعه غضروفی زانو پیوند می‌شود. البته درمواردی که آسیب غضروفی کوچک باشد امکان پیوند از غضروف همان زانوی مصدوم وجود دارد. در این روش غضروف مفصل جدیدی در ناحیه تخریب شده گذاشته می شود. معمول ترین روش های مورد استفاده عبارتند از:

• پیوند کندروسیت اتولوگ (Autologous Chondrocyte)

• پیوند استخوانی- غضروفی از خود شخص (Osteochondral Autograft) و موزائیک پلاستی

• پیوند استخوانی- غضروفی از شخص دیگر (Osteochondral Allograft)

دکتر سلیمانها

متخصص ارتوپدی و فوق تخصص جراحی زانو ( mehran soleymanha )
استاد تمام گروه ارتوپدی دانشگاه علوم پزشکی گیلان و عضو انجمن جراحان زانو و آسیب های ورزشی
کلینیک زانوی رشت (rasht knee clinic)