پیشگیری از ترومبوز و آمبولى بعد از عمل زانو | تعویض مفصل زانو
ترومبوز ورید عمقی (DVT)
پس از عمل تعویض مفصل زانو، خطر ایجاد لخته خون وجود دارد. این عارضه که عمدتاًدر سیاهرگهای اندام ها ی تحتانی بوجود می آید ترومبوز ورید عمقی (DVT) نامیده می شود. گاهی اوقات لخته خون می تواند در سراسر بدن حرکت کند. اگر به ریه ها برسد، ممکن است منجر به آمبولی ریه شود و اگر به مغز برسد، می تواند منجر به سکته و بروز عوارض جبران ناپذیری برای بیمار شود.
- خطر DVT بعد از جراحی بیشتر است زیرا استخوان ها و بافت نرم پروتئین هایی را آزاد می کنند که به لخته شدن در طول جراحی کمک می کند.
- کم تحرک بودن تا مدتی پس از جراحی می تواند گردش خون را کاهش دهد و احتمال ایجاد لخته را افزایش دهد.
- عواملی مثل سن بالا، چاقی ، و مصرف کورتون می توانند باعث افزایش ریسک این عارضه شوند
علائمی مانند:
- درد در پشت ساق پا
- قرمزی در پشت ساق پا
- تورم و سفتی پا یا ساق پا یا ران
ممکن است به علت تشکیل لخته در عروق اندام تحتانی (ترومبوز) باشد بنابراین در صورت بروز این علائم پس از جراحی تعویض مفصل زانو، باید بلافاصله به پزشک معالج خود مراجعه کنید. تشخیص دقیق این عارضه توسط سونوگرافی رنگی می باشد.
آمبولی ریه
در درصد اندکی از بیماران مبتلا به ترومبوز، لخته ی تشکیل شده در سیاهرگ ها ممکن است جدا شده و در جریان خون حرکت کرده و به عروق ریوی رسیده و منجر به آمبولی ریوی (گرفتگی در عروق ریوی) و اختلالات تنفسی جدی و گاهاً خطرناک شود.
علایم آمبولی ریه
بروز علائم زیر جدى و اورژانس است و در این موارد بیمار باید فورا به اورژانس مراجعه کند:
- تنگی نفس شدید یا سختی در نفس کشیدن
- درد ناگهانی در قفسه سینه
- افزایش ضربان قلب
- افزایش تعداد تنفس در دقیقه
- بی قراری
روش های پیشگیری از ترومبوز و آمبولى بعد از عمل تعویض مفصل زانو
- تحرک فوری بعداز عمل و عدم بی حرکتی و بستری طولانی پس از جراحی بهترین راه پیشگیری از ترومبوز و آمبولى بعد از عمل زانو است: تکنیک هایی مانند انجام حرکات ورزشی در رختخواب ، حرکت دادن مکرر مچ پا و راه رفتن زودهنگام بعد از عمل و وزن گذاشتن روی پاها برای کاهش خطر لخته شدن خون پس از جراحی توسط پزشک توصیه شود.
- استفاده از برخی داروها مانند آسپرین، هپارین با وزن مولکولی کم( تزریق یا از طریق انفوزیون (IV)، داروهای ضد انعقاد تزریقی مانند هپارین و انوکساپارین ، داروهای ضد انعقاد خوراکی مانند وارفارین و ریواروکسابان (معمولاً قبل عمل قطع می شوند (تا خونریزی حین عمل کم باشد) و از ۱۲ تا ۲۴ ساعت بعد از عمل برای پیشگیری از عوارض آغاز می شوند و به طور معمول در تعویض مفصل زانو تا 30 روز و در تعویض مفصل ران تا۳۵ روز تجویز می شوند)
- جوراب ضد واریس: به پمپاژ خون سیاهرگی و عدم رکود آن کمک می کند.
توجه به این نکته ضرروی است که با وجود رعایت تمام نکات پیشگیری باز هم احتمال تشکیل لخته وجود دارد و به صفر نمی رسد، بنابراین در صورت بروز هر یک از علائم در اسرع وقت با پزشک معالج خود مشورت کنید تا بتوان به موقع از بروز ترومبوز و آمبولى بعد از عمل زانو جلوگیری کرد.
دکتر سلیمانها
متخصص ارتوپدی و فوق تخصص جراحی زانو ( mehran soleymanha )
دانشیار گروه ارتوپدی دانشگاه علوم پزشکی گیلان
عضو انجمن جراحان زانو و آسیب های ورزشی
