تعویض مفصل زانو ( آرتروپلاستی زانو )
تعویض مفصل زانو ( آرتروپلاستی زانو )چه زمانی مورد نیاز است ؟سایش تدریجی مفصل زانو و تخریب غضروف مفصلی آن به هر علتی (افزایش سن، بیماری ها و جراحت های ناشی از ضربه و ..) باعث دردناک شدن حرکت، خشکی و محدودیت حرکتی مفصل زانو می شود. در این وضعیت می توان با تعویض سطوح مفصلی حرکات مفصل را بهتر کرده و درد را از بین برد.
عمل جراحی تعویض مفصل زانو
عمل جراحی تعویض مفصل زانو که به آن آرتروپلاستی زانو(Knee arthroplasty) هم می گویند یکی از رایج ترین و موفق ترین اعمال جراحی ارتوپدی است، به شرطی که از پروتزهای استاندارد روز دنیا استفاده شده، جراح ماهر و آگاه به این جراحی خاص آن را صورت دهد و بیمار دوره بازتوانی مناسبی داشته باشد.
در این جراحی غضروف و استخوان آسیب دیده از مفصل زانو برداشته شده و آن را با یک مفصل مصنوعی جایگزین می کنند.
مهمترین هدف تعویض مفصل زانو از بین بردن دردی است که در زانو براثر ساییدگی و آرتروز، روماتیسم و یا تخریب سطح مفصلی ایجاد شده است. بدست آوردن دامنه حرکتی مطلوب در مفصل زانو و اصلاح تغییر شکل های ایجاد شده در زانو از دیگر موارد بکار گیری مفصل مصنوعی زانو است.
عمر پروتزهای زانو
عمر پروتزهای زانو در شرایط ایده آل بین ۱۵ تا ۲۰ سال می باشد. برخلاف سالیان گذشته که عمل جراحی تعویض مفصل زانو بیشتر در افراد مسن و میانسال انجام می شد، امروزه با بکارگیری پروتزهای بهتر و تکنیک های جراحی جدیدتر می توان در سنین جوانی و حتی نوجوانی هم این عمل را انجام داد. گرچه ممکن است اینطور به نظر برسد که انجام جراحی تعویض مفصل زانو در سنین پایین فرد را مجبور می کند تا در سنین بالاتر یک بار دیگر مفصل را جایگرین کند ولی مطالعات نشان داده است که هرچه این عمل جراحی زودتر انجام شود نتیجه آن در از بین بردن درد و خشکی مفصل بهتر خواهد بود و کمک می کند تا افراد در هر سنی بتوانند از حداکثر ظرفیت سلامتی خود استفاده نمایند.
سن بیمار، وزن وی و یا جنسیت او عامل تعیین کننده در تصمیم گیری برای انجام جراحی نیست و مهمترین عامل در تصمیم گیری شدت درد بیمار و ناتوانی ناشی از این درد برای زندگی بیمار است. البته باید این نکته را در نظر داشت که در افراد چاق احتمال عفونت بعد از جراحی 3 برابر و احتمال لق شدن مفصل1/5 برابر افراد معمولی است.
مهمترین بیماری هایی که مفصل زانو را به حدی تخریب می کنند که نیاز به تعویض مفصل پیدا می شود عبارتند از:
- آرتروز و ساییدگی مفصل زانو که معمولا در سنین بالا ایجاد شده و وسعت می یابد (آرتروز زانو با تخریب غضروف مفصل شروع شده و در نهایت موجب خراب شدن استخوان می شود).
- روماتیسم مفصلی که آن هم موجب تخریب غضروف مفصل زانو و در نهایت آسیب به استخوان مفصل می شود
- بد جوش خوردن یا جوش نخوردن شکستگی های داخل مفصلی که بعد ازچند سال موجب ساییدگی و خراب شدن مفصل می شوند
عمل جراحی تعویض مفصل زانو در چه مواردی مورد نیاز است :
جراحی تعویض مفصل هنگامی که سایر درمان ها مؤثر واقع نشده اند یا هریک از نشانه های زیر در فرد وجود داشته باشد، می تواند مفید باشد:
- شدت درد و محدودیت حرکت توانایی بیمار را برای انجام دادن کارهای روزمره مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله، سوار ماشین شدن و نشستن روی صندلی کاهش داده باشد
- درد متوسط یا شدید در هنگام استراحت
- از بین نرفتن تورم و درد زانو با دارو و یاعدم تحمل دارو از طرف بیمار
- تغییر شکل و قوس برداشتن زانو به سمت داخل یا خارج
عمل جراحی تعویض مفصل زانو چگونه انجام می شود:
جراحی تعویض مفصل زانو معمولا یک تا دو ساعت طول می کشد. برای انجام این جراحی پزشک جراح با برش هایی که در سطح پایینی استخوان ران و سطح بالایی استخوان تیبیا (درشت نی) می دهد باقیمانده غضروف مفصلی و مقدار کمی از استخوان را از این نواحی برمی دارد سپس ایمپلنت های فلزی را بجای آنها قرار داده و آنها را با ماده خاصی به نام سیمان استخوانی به بستر استخوان محکم می کند. سپس یک قطعه پلاستیکی از جنس پلی اتیلن محکم را در بین این دو قطعه فلزی قرار می دهد. بدین ترتیب استخوان های ران و درشت نی می توانند به راحتی و بدون درد بر روی هم حرکت کنند.
جراح در حین تعویض مفصل زانو برش های استخوانی را به نحوی انجام می دهد که تغییر شکل و انحراف زانو هم تصحیح شود.
در صورتی که هر دو پا نیاز به این جراحی داشته باشند می توان با فاصله سه ماه پای دوم را نیز تحت جراحی قرار داد.
فیلم جراحی تعویض کامل مفصل زانو توسط دکتر سلیمانها
متخصص ارتوپدی – فوق تخصص جراحی زانو در رشت
