ضایعات استئوکندرال زانو

ضایعات استئوکندرال زانو

ضایعه استئوکندرال به یک ناحیه کانونی آسیب  غضروف زانو اشاره دارد و نوعی نقص در غضروف مفصل و استخوان زیر آن است.

عارضه استئوکندرال زانو می تواند در اثر آسیب حاد ناشی از ضربه به زانو یا اختلال در ساختار استخوان رخ دهد، در این شرایط غضروف پوشاننده استخوان های زانو دچار آسیب شده و هم غضروف و هم یک تکه استخوان زیرین را درگیر می کند. این عارضه باعث می‌شود که یک قطعه کوچک از استخوان و غضروف روی آن جدا شود.

ممکن است استخوان و غضروف شل شده در جای خود باقی بمانند و یا ممکن است حرکت کرده و موجب بروز مشکلاتی در مفصل زانو مانند قفل شدن زانو گردد.

ضایعه استئوکندرال به طور مشخص با آرتریت متفاوت است و باید به گونه ای متفاوت در نظر گرفته شود و درمان ها نیز به طور قابل توجهی متفاوت هستند. اگرچه استئوکندرال می‌تواند هر مفصلی را درگیر کند؛ اما در 75 درصد موارد، زانو را درگیر می‌کند.

افراد در هر سنی ممکن است به این بیماری مبتلا شوند اما این عارضه بیشتر در افراد 10 تا 20 ساله، به‌ویژه ورزشکاران جوان یا افرادی که از نظر بدنی فعال هستند رخ می‌دهد.

کل فرآیند استئوکندرال احتمالا ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد و حتی علائم آن مدت زیادی زمان ببرد تا ظاهر شود.

علت استئوکندرال زانو

• معمولاً ضایعه استئوکندرال زمانی اتفاق می‌افتد که آسیب حاد به مفصل وارد شود. افرادی که ورزش هایی مانند فوتبال و بسکتبال انجام می دهند ممکن است در معرض بیشتر خطر ضایعه استئوکندرال باشند.
• اگرچه علت چنین ضایعاتی ناشناخته است، اما ممکن است برخی عوامل ژنتیکی مستعد چنین شرایطی باشد.
• ضربه های مکرر نیز می توانند با ایجاد چنین ضایعاتی همراه باشند

علائم استئوکندرال زانو

معمولا استئوکندرال زانو در مراحل اولیه خود، زمانی که استخوان از غضروف جدا نشده است، هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. اما، به مرور زمان ممکن است علائم زیر در اطراف مفصل آسیب دیده بروز کند:

• درد (بیمار مبتلا به ضایعه استئوکندرال اغلب احساس درد مبهم در مفصل می کند که معمولاً هنگام استراحت خوب است و با فعالیت بدتر می شود)
• تورم متناوب و ایجاد تورم بعد از افزایش فعالیتها
• کاهش دامنه حرکتی مفصل آسیب دیده ( در شرایطی که استخوان جداشده و غضروف به داخل فضای مفصل حرکت کنند، این احتمال بیشتر است)
• احساس ناپایداری و بی ثباتی مفصل زانو
• قفل شدن یا کلیک خفیف مفصل زانو

تشخیص استئوکندرال زانو

پزشک مفصل را از نظر بی ثباتی و دامنه حرکتی معاینه می کند. ممکن است رادیوگرافی  داده شود، اما ضایعه غضروف در اشعه ایکس به سختی قابل مشاهده است، بنابراین تصویربرداری MRI برای تشخیص ضایعه استئوکندرال مورد نیاز می باشد.

تصاویر واضحی از غضروف آسیب‌دیده می‌تواند در تشخیص اینکه آیا استخوان و غضروف جدا‌شده به فضای مفصل منتقل شده است یا خیر کمک کند.

روش های درمان ضایعه استئوکندرال زانو

ضایعه استئوکندرال زانو معمولاً نیاز به جراحی دارد. نوع جراحی که بیشترین تأثیر را دارد به اندازه، محل و شدت ضایعه بستگی دارد.

• معمولاً جراح درمان آرتروسکوپی را انجام می دهد و نواحی غضروف آسیب دیده تمیز و برداشته می شود.
• اگر آسیب کوچک باشد، جراح ممکن است استخوان را سوراخ کند که باعث خونریزی کمی می شود و باعث بهبودی نسبی می شود.
• اگر آسیب گسترده باشد، می توان از پیوند غضروف و استخوان برای جایگزینی غضروف استفاده کرد.

یکی از تکنیک‌های درمان نقایص استئوکندرال زانو ، « میکرو شکستگی – microfracture » می باشد. این تکنیک برای بیماران جوان‌تر تا میانسالی با مناطق بسیار کانونی از دست دادن غضروف (معمولاً کمتر از 2 سانتی‌متر مربع) و جایی که غضروف‌های باقی‌مانده سالم هستند، مناسب است.

در طی میکرو شکستگی سوراخ های کوچکی در استخوان ایجاد می شود تا تونل هایی به مغز استخوان زیرین و سلول های بنیادی طبیعی ایجاد شود. از طریق این کانالهای ریز، سلولهای بنیادی به این قسمت از استخوان سرازیر می شوند و ناحیه از دست رفته غضروف را می پوشانند. با گذشت زمان این سلول ها می توانند به فرم جدیدی از غضروف تبدیل شوند.

تکنیک موزاییک پلاستی: در این روش غضروف و استخوان مفصلی از ناحیه کمتر تحت فشار برداشته می شود و به ناحیه آسیب دیده منتقل می گردد. این روش در افراد جوان با ضایعه بیش از 2 سانتی متر مربع بکار می رود.

پزشک در شرایط زیر جراحی را برای استئوکندرال زانو توصیه می‌کند؛ اگر:

• استراحت و سایر درمانهای غیر جراحی تاثیری درکاهش درد و تورم نداشته باشند
• بررسی ها نشان دهد که تکه استخوان و غضروف جداشده در فضای مفصل در حال حرکت هستند.
• استخوان و غضروف جداشده بیش از 1 سانتی‌متر قطر دارند.

در استئوکندرال زانو هر چه سن بیمار کمتر باشد، شانس بهبودی کامل و بازگشت به فعالیت‌های قبل از آسیب، بیشتر است. ممکن است لازم باشد برخی فعالیت‌های ورزشی که نیاز به حرکات تکراری دارند، مانند دویدن، ممانعت شود.

دکتر سلیمانها

متخصص ارتوپدی و فوق تخصص جراحی زانو ( mehran soleymanha )
استاد تمام گروه ارتوپدی دانشگاه علوم پزشکی گیلان و عضو انجمن جراحان زانو و آسیب های ورزشی
کلینیک زانوی رشت (rasht knee clinic)