آسیب ها و بازسازی رباط صلیبی قدامی یا ACL

علل آسیب های رباط صلیبی قدامی یا ACL  :آسیب‌های رباط صلیبی قدامی معمولا زمانی رخ می‌دهند که شخص در حال دویدن یا پریدن ناگهان سرعت خود را کاهش داده و تغییر مسیر می‌دهد یا به نحوی می‌چرخد که باعث چرخش یا خم شدن زانو به یک طرف می‌شود.برای اگاهی از چگونگی بازسازی رباط صلیبی قدامی همراه ما باشید.

آسیب‌های تماسی (مرتبط با برخورد) معمولا در اثر یک ضربه‌ی مستقیم و در نتیجه‌ی آن باز شدن بیش از حد زانو یا خم شدن آن به طرف داخل (به سمت پای مقابل) ایجاد می‌شوند.

فعالیت‌هایی که در آن‌ها آسیب ACL شایع‌تر است:

• ورزش‌های بدون برخوردی مانند اسکی، ژیمناستیک و تنیس
• ورزش‌های با برخورد مستقیم مانند راگبی، فوتبال و بسکتبال
• تصادفات وسایل نقلیه‌ی موتوری

سایر ساختمان‌های تشکیل دهنده‌ی مفصل زانو نیز ممکن است همراه با رباط صلیبی قدامی آسیب ببینند:

• منیسک (meniscus)
• کپسول مفصل (بافتی که مفصل را در بر می‌گیرد)
• غضروف مفصلی (غضروفی که انتهای دو استخوان‌ها را در محل رسیدن به هم در مفصل می‌پوشاند)
• انتهای استخوان ران یا ساق پا
• سایر لیگامنت‌های زانو (MCL، LCL و PCL)

علائم آسیب ACL

افراد با پارگی ACL معمولا بیان می‌کنند که هنگام بروز آسیب صدا (یا احساس) «تق» یا «پاپ» در زانو حس کردند و اکنون دچار ناپایداری در زانو هستند و به اصطلاح زانوی آن‌ها «خالی می‌کند».در عرض چند ساعت پس از آسیب در زانو به علت خونریزی از عروق آسیب دیده، تورم ایجاد می‌شود.پس از بهبود این تورم یا افیوژن اکثر افراد می‌توانند وزن خود را روی زانوی آسیب دیده تحمل کنند اما در آن احساس ناپایداری می‌کنند.

درمان پارگی رباط صلیبی قدامی

آسیب‌های ACL با عمل جراحی و به دنبال آن یک دوره بازتوانی (rehabilitation) و یا تنها با یک برنامه‌ی بازتوانی غیر جراحی درمان می‌شوند.تصمیم‌گیری در مورد انجام یا عدم انجام جراحی به عوامل مختلفی وابسته است، از جمله:سن، میزان فعالیت بدنی و وجود سایر آسیب‌ها در زانو.

شخصی که یکی از موارد زیر در موردش صدق می‌کند نیاز به جراحی دارد:

• ورزشکار حرفه‌ای است یا شغلی دارد که نیازمند قدرت و پایداری در زانو می‌باشد.
• وقتی روی زانوی آسیب دیده می‌ایستد بی‌ثبات است.
• چند آسیب هم‌زمان در زانو دارد.
• دوره‌ی بازتوانی را کامل کرده و هنوز در زانوی خود ناپایداری دارد.

فردی با یکی از شرایط زیر می‌تواند درمان غیرجراحی را انتخاب کند:

• پارگی ناکامل ACL دارد که ممکن است با استراحت و بازتوانی بهبود یابد.
•  سن وی بالای 60 سال باشد.

اگر پارگی ACL بازسازی نشود می‌تواند خطر مشکلات بعدی در زانو را بیشتر کند؛ از جمله درد مزمن، کاهش میزان فعالیت و آسیب به دیگر قسمت‌های زانو (مانند منیسک‌ها)

بازتوانی قبل از جراحی

معمولا بلافاصله پس از آسیب ACL جراحی انجام نمی‌شود :زیرا می‌تواند باعث ایجاد بافت اسکار (آرتروفیبروز) بیش از حد و در نتیجه محدودیت حرکات زانو گردد.در بیشتر موارد پزشک تا زمانی که تورم از بین رفته و فرد می‌تواند زانوی خود را به طور کامل و بدون مشکل خم و راست کند جراحی را به تأخیر می‌اندازد.در مدت زمان بین ایجاد آسیب تا جراحی بسیاری از جراحان یک دوره تمرین‌های «پیش-بازتوانی» را جهت کاهش درد و تورم، بهبود دامنه‌ی حرکتی زانو و افزایش قدرت عضلات ران، زانو و لگن توصیه می‌کنند.

جراحی رباط صلیبی ( ACL )

پس از پارگی ACL، امکان ترمیم (repair) لیگامنت وجود ندارد.این موضوع دلایل مختلفی دارد، از جمله اینکه عروق خون‌رسانی کننده به لیگامنت و نیز سلول‌های درون مایع مفصلی آسیب دیده‌اند.در حال حاضر تنها راه درمان آسیب ACL بازسازی (reconstruction) آن است.برای بازسازی لیگامنت، از ناحیه‌ی دیگری از اندام قطعه‌ای تاندون سالم (که آن را اتوگرفت [autograft] می‌نامیم) برداشت می‌شود.چند محل رایج برای اتوگرفت عبارت‌اند از: تاندون patellar (کشکک زانو)، تاندون عضله‌ی همسترینگ و تاندون عضله‌ی چهارسر ران.

راه دیگر استفاده از تاندون گرفته شده از یک جسد است که به آن آلوگرفت (allograft) می‌گویند.ACL پاره شده به کمک یک دستگاه باریک شبیه تلسکوپ به نام آرتروسکوپ (arthroscope) برداشته شده و بافت پیوند جایگزین آن می‌شود.آرتروسکوپ یک دوربین و یک منبع نور دارد و از طریق یک برش کوچک در پوست وارد مفصل زانو می‌شود.سایر ابزارهای جراحی نیز از طریق یک برش کوچک دیگر وارد مفصل می‌شوند تا جراح به کمک آن‌ها پیوند را به دقت انجام دهد.

بعد از عمل :

• معمولا روز بعد از جراحی بیمار ترخیص می گردد.
• 2 هفته اول نیاز به استفاده از عصا حین راه رفتن دارد و طی این مدت فیزیوتراپی نیز آغاز می شود.
• در روزهای اول پس از عمل هدف بیشتر کنترل درد و تورم است.
• بلند کردن زانو تا بالاتر از سطح قفسه‌ی سینه و استفاده از یخ برای این کار مناسب‌اند.
• تمرین‌های کششی و قدرتی معمولا پس از چند روز شروع می‌شوند.

عوارض احتمالی پس از بازسازی رباط صلیبی ( ACL )

• بیشتر افراد پس از بازسازی ACL هیچ گونه عوارض جدی ندارند.
• با این حال عوارض زیر ممکن است گهگاه در حین جراحی یا پس از آن در دوران بازتوانی ایجاد شوند:
• خونریزی به داخل مفصل (افیوژن)
• عفونت مفصل
• لخته شدن خون در وریدهای عمقی پا (ترومبوز وریدهای عمقی)
• آرتروفیبروز (ایجاد بافت اسکار)
• شل شدن پیوند

پیش‌آگهی

• سرانجام بیشتر افرادی که جراحی بازسازی ACL دارند بسیار خوب است.
• و معمولا پس از ۶ ماه می‌توانند به همه‌ی فعالیت‌های قبلی خود بپرازند.
• ورزشکاران زمانی که زانوی بازسازی شده قدرت و تعادل تقریبا هم اندازه با زانوی سالم مقابل پیدا کند می‌توانند به ورزش بازگردند،
• که معمولا بسته به نوع ورزش و میزان پیروی فرد از برنامه‌ی بازتوانی بین ۶ تا ۱۲ ماه طول می‌کشد.

دکتر مهران سلیمانها:

متخصص ارتوپدی – فوق تخصص جراحی زانو در رشت