استئوکندروم اطراف زانو
استئوکندروم (Osteochondroma) شایع ترین تومور خوش خیم استخوان است. این تومور در واقع یک ناهنجاری رشد استخوانی است. که ممکن است به صورت یک تومور استخوانی منفرد (استئوکندروم منفرد) و یا به صورت تومورهای متعدد استخوان (استئوکندروم متعدد) باشد.
جنس این تومور از استخوان است که روی سطح آنرا یک لایه از غضروف پوشانده است.
علت پیدایش این تومور بخوبی مشخص نیست ولی تشکیل آن ربطی به ضربه ندارد.
شایعترین سن تشخیص این تومور در سنین ۳۰-۱۰ سالگی است و شیوع آن در زن و مرد یکسان است.
در این عارضه قسمتی از صفحه رشد استخوان دچار تغییر شده و موجب رشد توده استخوانی در روی سطح آن می شود. در نوجوانان، استئوکندروم همراه با رشد استخوان رشد می کند و با پایان یافتن بلوغ و توقف رشد بدن رشد آن هم متوقف می شود، در نتیجه یک توده برجسته استخوانی در سطح استخوان (معمولا نزدیک انتها و نزدیک صفحه رشد استخوانهای بلند) ظاهر می شود.
این تومورها متاستاز نـمی دهند، احتمال بدخیم شدن این تومور خیلی کم است. اگر درد و یا افزایش حجم تومور بعد از متوقف شدن رشد تومور رخ دهد، باید به بدخیمی شک کرد.
تومورهای استخوانی چه خوش خیم و چه بدخیم می توانند با ضعیف کردن استخوان موجب شکستگی آن شوند.
علائم استئوکندروم
ممکن است بیماران استئوکندروم علائمی بالینی مشخصی نداشته باشند و به طور اتفاقی حین رادیوگرافی به علل مختلف کشف شوند. به طور کلی شکایت عمده این بیماران درد خـفیف مـوضعی، تـغییر شکل عضو و علایم مربوط به فشار روی اعضای مجاور (رگها و اعصاب) است. شایعترین علائم استئوکندروم عبارتند از:
- لمس یک توده در نزدیک مفصل (معمولاً در نزدیکی مفاصل زانو و شانه) است. این توده سفت و بدون درد است و حرکت نمی کند
- این بیماران معمولا درد ندارند ولی اگر بدنبال ضربات مکرر روی برجستگی استئوکندروم قسمتی از این توده شکسته شود ایجاد درد و التهاب می کند
- اگر توده در نزدیکی یک تاندون باشد در حین فعالیت به علت سایش تاندون به توده استخوانی ممکن است درد ایجاد شود
- اگر توده در نزدیکی مسیر عصب باشد ( مثلاً در پشت مفصل زانو) ممکن است روی آن فشار آورده و علائمی مثل خواب رفتگی اندام یا گزگز ایجاد کند.
- اگر توده در نزدیکی مسیر عروق باشد ممکن است روی آن فشار آورده و علائمی مثل تغییر رنگ اندام یا از بین رفتن نبض اندام را ایجاد کند.
تشخیص استئوکندروم
- رادیوگرافی ساده
- ممکن است از سی تی اسکن برای بررسی وسعت توده استفاده شود
- MRI می تواند وضعیت غضروف روی توده را بررسی کند ( اگر در یک فرد بالغ ضخامت غضروف روی توده بیش از دو سانتیمتر باشد یا توده دردناک باشد باید از نظر بدخیمی بررسی شود)
درمان استئوکندروم منفرد
در اکثر اوقات در تومورهای بدون علامت درمان خاصی صورت نمی گیرد ولی بیمار باید تحت نظر پزشک ارتوپد باقی بماند. اگر توده دردناک شود یا روی عروق یا اعصاب فشار وارد کند یا قطر لایه غضروفی روی آن زیاد شود و یا باعث مختل شدن عملکرد مفصل همجوار شود، عمل جراحی برای برداشتن تومور ضرورت می یابد.
بهتر است در افرادی که نیاز به جراحی خارج سازی استئوکندروم دارند جراحی به بعد از پایان رشد بدنی فرد موکول شود در غیر این صورت احتمال رشد مجدد توده بعد از خارج کردن آن وجود دارد.
دکتر سلیمانها
متخصص ارتوپدی و فوق تخصص جراحی زانو ( mehran soleymanha )
استاد تمام گروه ارتوپدی دانشگاه علوم پزشکی گیلان و عضو انجمن جراحان زانو و آسیب های ورزشی
کلینیک زانوی رشت (rasht knee clinic)
