درمان جراحی اصلاح انحراف زانو
انحراف اندام ها از محور مستقیم و افزایش فاصله بین زانوها یا کاهش آنها از جمله نشانه های مشهود ناهنجاری انحراف مفصل زانو می باشد که پای پرانتزی یا زانو ضربدری (ژنوواروس ، ژنووالگوم) نامیده می شود.
علل مختلف بروز انحراف زانو عبارتند از:
- انحراف زانو بر اثر آرتروز (در افراد مسن)
- انحرافاتی که منشاء ژنتیکی در زانو دارد (در کودکان)
- شکستگی های اطراف زانو
- عفونت یا تومورهای داخل استخوان
- استئوکندروز و تخریب صفحه رشد انتهای فوقانی تیبیا
- بیماری های متابولیک و تغذیه ای مثل راشیتیسم
- بد جوش خوردن شکستگی های اطراف مفصل زانو
- بیماری های نادر مثل دیسپلازی های استخوانی و استئوژنزامپرفکتا
عوارض انحراف زانوها
در موارد خفیف انحراف زانو اغلب مشکل خاصی ایجاد نمی کند ولی در موارد شدید یا در مواقعی که بیمار اضافه وزن شدید داشته باشد و یا در سنین بلوغ باشد، به علت اینکه فشار وزن بطور مساوی در سطح غضروف مفصل زانو پخش نمی شود ممکن است عوارضی را به همراه داشته باشد که عبارتند از:
- تخریب غضروفی و ساییدگی در طرف داخل یا خارج زانو که باعث آرتروز زودرس می گردد
- آسیب منیسک‌ها و رباط‌های MCL و ACL زانو و در نتیجه ایجاد ناپایداری زانو
- دردهای انتشاری به مفصل های لگن و یا قوزک پا
- عدم توزیع وزن نرمال روی کف پا (معمولا ساییدگی لبه خارجی کف کفش مشهود است)
موارد درمان جراحی انحراف زانو
با توجه به شدت انحراف پا و شرح حال بیمار گزینه های مختلفی برای درمان این ناهنجاری وجود دارد. هرچه زمان مراجعه به پزشک زودتر باشد درصد میزان موفقیت درمان و بهبود عارضه بیشتر خواهد بود.
هدف از انجام جراحی استئوتومی زانو ، ترمیم و اصلاح ناترازی ساق پا و اصلاح محور اندام تحتانی است که در اثر آرتروز یا به طور مادرزادی دچار ناهنجاری های پای پرانتزی یا زانو ضربدری شکل شده‌اند. از مزایای این جراحی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- جلوگیری از پیشرفت تخریب کمپارتمان زانو
- طبیعی شدن محور مکانیکی اندام و اصلاح راستای کلی اندام تحتانی
- کاهش درد
- استئوتومی فرایند تخریب زانو را کند کرده و عمل تعویض مفصل زانو را به تعویق می‌اندازد.
جراحی های استئوتومی در ناحیه پروگزیمال تیبیا و یا دیستال فمور انجام می شوند، البته در برخی موارد نیز هنگامی که استئوتومی در یک سطح به طور مناسب ناهنجاری را برطرف نکند، ممکن است به ترکیبی از هر دو روش احتیاج باشد که تحت عنوان استئوتومی مضاعف (double osteotomy) نامیده می شود.
- در مواردی که انحراف زانو ها ناشی از آرتروز مفصل زانو باشد، برای بهبود علائم از جمله درد و نقص عملکردی زانو ها ممکن است جراحی تعویض مفصل توصیه شود.
- در افرادی که بجز تغییر شکل زانو، بیمار در قسمت داخلی زانو مفصل زانو درد داشته باشد و یا به صورت همزمان پارگی منیسک داخلی یا ضایعات غضروف مفصلی داشته باشد، پس از بررسی های لازم توسط پزشک در مورد علت ایجاد درد، اگر علت درد زانو شروع آرتروز و سائیدگی در قسمت داخلی مفصل زانو باشد، عمل جراحی و تعویض مفصل جوانان (UKA) توصیه می گردد.
- در سنین بالا و به ویژه در خانم ها که آرتروز سمت داخل زانو شایع است: در این موارد به دلیل این که غضروف سمت داخل زانو نازک می شود و فاصله مفصل در این ناحیه کم می شود، پای پرانتزی به وجود می آید. البته در صورتیکه آرتروز شدید باشد، دیگر عمل جراحی و صاف کردن فایده ندارد و باید عمل جراحی تعویض مفصل زانو انجام گیرد.
- اگر تنها مشکل فرد نارحتی از شکل ظاهری زانوی پرانتزی است، در این صورت جراحی اصلاح شکل زانو، حکم یک عمل جراحی زیبایی را دارد. باید در این مورد با پزشک متخصص مشورت کرده و مانند هر عمل جراحی دیگر ریسک های جراحی را در نظر بگیرید
دکتر سلیمانها
متخصص ارتوپدی و فوق تخصص جراحی زانو ( mehran soleymanha )
استاد تمام گروه ارتوپدی دانشگاه علوم پزشکی گیلان و عضو انجمن جراحان زانو و آسیب های ورزشی
کلینیک زانوی رشت (rasht knee clinic)
