زمان مناسب جراحی تعویض مفصل زانو
جراحی تعویض کامل مفصل زانو – سایش تدریجی مفصل زانو و تخریب غضروف مفصلی آن به هر علتی ( افزایش سن، بیماری ها و جراحت های ناشی از ضربه و ..) باعث دردناک شدن حرکت، خشکی و محدودیت حرکتی مفصل زانو می شود. در این وضعیت می توان با تعویض سطوح مفصلی حرکات مفصل را بهبود بخشید و تا حد زیادی به کاهش درد زانو کمک کرد.
جراحی تعویض کامل مفصل زانو یا آرتروپلاستی زانو (Total Knee Arthroplasty)، در مواردی انجام می شود. که تخریب و آسیب دیدگی مفصل زانو به میزانی باشد که با روش های درمان غیر جراحی بهبود نیابد. و پزشک ترجیح دهد از تعویض مفصل زانو و جایگزین کردن آن با مفصل مصنوعی برای بهبود شرایط بیمار استفاده کند.
جراحی تعویض کامل مفصل زانو با هدف از بین بردن درد زانو، بازیابی دامنه حرکتی مطلوب در مفصل زانو و اصلاح تغییر شکل های ایجاد شده در مفصل زانوی تخریب شده انجام می گیرد. این جراحی از رایج ترین و موفق ترین اعمال جراحی ارتوپدی است. به شرطی که از پروتزهای استاندارد روز دنیا استفاده شده، جراح ماهر و آگاه به این جراحی خاص آن را صورت دهد و بیمار دوره بازتوانی مناسبی داشته باشد.
چه زمانی جراحی تعویض کامل مفصل زانو توصیه می شود؟
پزشک معمولاً جراحی را تنها در صورتی توصیه می کند که سایر درمان ها مؤثر واقع نشده باشند و حداقل 6 ماه با روش های غیرجراحی بهبودی حاصل نشده باشد.
پزشک متخصص برای درمان مشکلات مفصلی زانو ابتدا اقدامات درمانی غیر جراحی، از قبیل دارو درمانی ، کاهش وزن، فیزیوتراپی، تمرینات ورزشی و استفاده از وسایل کمکی مانند بریس را توصیه خواهد کرد. و در صورتی که شرایط بیمار با این راهکارها بهبود نیابد، با گذشت زمان و شدیدتر شدن علائم بیماری اقدام به جراحی تعویض مفصل زانو خواهد کرد.
جراحی تعویض مفصل هنگامی که سایر درمان ها مؤثر واقع نشده اند. یا هریک از نشانه های زیر در فرد وجود داشته باشد، می تواند مفید باشد:
- شدت درد و محدودیت حرکت توانایی بیمار را برای انجام دادن کارهای روزمره مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله، سوار ماشین شدن و نشستن روی صندلی کاهش داده باشد.
- درد متوسط یا شدید در هنگام استراحت
- از بین نرفتن تورم و درد زانو با دارو و یاعدم تحمل دارو از طرف بیمار
- تغییر شکل و قوس برداشتن زانو به سمت داخل یا خارج
در این جراحی سطوح مفصلی که تخریب شده است برداشته شده و توسط پروتز جایگزین می گردد. با این جراحی تغییر شکل زانو اصلاح شده و پس از انجام جراحی بیمار می تواند با قرار دادن کامل وزن روی پاها و با کمک عصا راه برود. انجام فیزیوتراپی بعد از عمل جراحی بسیار مهم است، تقویت عضلات اطراف و به دست آوردن حرکت زانو به فیزیوتراپی و همکاری خوب بیمار وابسته است.
درصورت انجام یک عمل جراحی موفق، فرد می تواند پس از مدت کوتاهی بدون عصا راه برود، درد به خوبی کاهش می یابد. تغییر شکل زانو اصلاح شده و امکان حرکات در سطح قابل قبولی به دست می آید. با این وجود باید دانست که پس از انجام این جراحی حرکت زانو به اندازه مفصل طبیعی نخواهد بود. بنابراین فرد باید تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کند. بطور مثال از توالت فرنگی استفاده کند، از چهار زانو نشستن خودداری کند. حتماً روی صندلی بنشیند و…
از عوارض جراحی تعویض مفصل زانو می توان به عفونت، شل شدگی پروتز، کاهش حرکت زانو اشاره کرد. بروز این عوارض به شرایط بیمار، نوع جراحی و فیزیوتراپی پس از آن بستگی دارد. بنابراین با انتخاب صحیح بیمار، انجام جراحی به صورت درست و علمی و فیزیوتراپی خوب می توان نتایج قابل قبولی به دست آورد.
دکتر سلیمانها
متخصص ارتوپدی و فوق تخصص جراحی زانو ( mehran soleymanha )
استاد تمام گروه ارتوپدی دانشگاه علوم پزشکی گیلان و عضو انجمن جراحان زانو و آسیب های ورزشی
کلینیک زانوی رشت (rasht knee clinic)
