محدودیت حرکتی مفصل زانو (Arthrofibrosis) پس از جراحی بازسازی رباط صلیبی قدامی
تعداد کمی از بیمارانی که تحت جراحی های مفصل زانو مانند آرتروسکوپی، بازسازی رباط صلیبی قدامی و تعویض مفصل زانو قرار می گیرند ممکن است دچار محدودیت حرکت زانو شوند. در این بیماران با وجود روش جراحی مناسب و ظاهر رادیوگرافی خوب، بیمار از مفصلی دردناک با دامنه حرکتی کمتر از حد مطلوب شکایت دارد.
شایع ترین علت این عارضه، آرتروفیبروز یا ایجاد بافت اسکار در داخل مفصل زانو پس از جراحی است. آرتروفیبروز منجر به کاهش دامنه حرکت زانو، دردی که تا مدت طولانی بعد از جراحی باقی می ماند و در نتیجه ناتوانی بیمار در انجام فعالیت های روزانه می شود.
بیمار برای انجام فعالیت های روزمره خود حداقل نیاز به 95 تا 100 درجه دامنه حرکت دارد. معمولا محدودیت حرکت و سفتی زانو به سه صورت محدودیت در توانایی خم کردن زانو (flexion) ، محدودیت در توانایی صاف کردن زانو (extension) و یا محدودیت در فلکسیون و اکستنشن تقسیم می شود.
Arthrofibrosis مفصل زانو پس از جراحی بازسازی رباط صلیبی قدامی
محدودیت حرکتی (Arthrofibrosis) مفصل زانو یکی از عوارض جراحی بازسازی رباط صلیبی قدامی است. این عارضه بیشتر در بیمارانی رخ می دهد که فیزیوتراپی قبل یا بعد از جراحی را به منظور کاهش التهاب و افزایش دامنه حرکت زانو انجام نمی دهند.
از علل دیگر آن اشکالات تکنیکی حین جراحی مانند جلو قرارگرفتن تونل تیبیا یا فمور می باشد، و یا عوارض بعد جراحی مانند پیدایش بافت فیبروتیک قدام زانو مانند cyclops می باشد.
روش های درمان
تشخیص زودرس و انتخاب روش درمان مناسب نقش موثری در بازگرداندن دامنه حرکت زانو و بهبود عملکرد بیماران دارد. درمان های متعدد با توجه به شدت عارضه و با هدف بهبود عملکرد زانو، رضایت بیماران و کاهش درد که شامل درمان های غیرجراحی و یا جراحی می باشد عبارتند از:
-
فیزیوتراپی:
در موارد خفیف آرتروفیبروز زانو (خشکی مفصل زانو)، فیزیوتراپی باعث کاهش درد و افزایش دامنه حرکت زانو می گردد. همچنین در مواردی که برای درمان نیاز به جراحی باشد، فیزیوتراپی می تواند نتیجه جراحی را بهبود بخشد. فیزیوتراپی در موارد زیر به بیماران مبتلا به آرتروفیبروز زانو کمک می کند:
- کاهش التهاب مفصل زانو
- افزایش دامنه حرکت زانو (توانایی صاف کردن و خم کردن زانو)
- افزایش قدرت عضلات اطراف زانو
- علاوه بر تمرین هایی که در جلسات فیزیوتراپی انجام می شوند، فیزیوتراپ یا پزشک ، تمرین هایی را به بیمار یاد داده، تا بیمار به صورت روزانه در منزل انجام دهد.
در صورت اثر بخش نبودن فیزیوتراپی در درمان آرتروفیبروز زانو از یکی از دو روش manipulation زانو زیر بیهوشی و یا جراحی آزادسازی بافت های فیبروزه استفاده می شود.
-
Manipulation مفصل زانو زیر بیهوشی
قدم بعدی manipulation زانو زیر بیهوشی بوده، که تا 3 ماه پس از جراحی قابل انجام می باشد. manipulation زیر بیهوشی یک روش تهاجمی و غیر جراحی می باشد. در این روش پس از بیهوش نمودن بیمار، زانوی مبتلا توسط پزشک جراح ارتوپد، با آوردن فشار خم و راست می شود، تا چسبندگی ها و بافت اسکار درون مفصل آزاد شوند.
بعد از این روش بیمار به چندین نوبت فیزیوتراپی نیاز دارد.
-
جراحی
جراحی آزادسازی آرتروسکوپی (Arthroscopic Release) به منظور آزادسازی چسبندگی ها و خارج نمودن بافت اسکار ایجاد شده مفصل زانو انجام می شود.
پس از عمل آرترولیز آرتروسکوپی، مدیریت درد با استفاده از بلوک‌های عصبی محیطی و همچنین انجام فیزیوتراپی ضروری است.
دکتر سلیمانها
متخصص ارتوپدی و فوق تخصص جراحی زانو ( mehran soleymanha )
استاد تمام گروه ارتوپدی دانشگاه علوم پزشکی گیلان و عضو انجمن جراحان زانو و آسیب های ورزشی
کلینیک زانوی رشت (rasht knee clinic)
