مراقبت بعد از جراحی مفصل زانو

مراقبت بعد از جراحی مفصل زانو

مراقبت بعد از جراحی مفصل زانو بر اساس زمانبندی مشخصی باید انجام گیرد که در ادامه این مقاله به ترتیب به این موضوع پرداخته شده است.

۲۴ ساعت اول پس از جراحی:

• بروز علائمی مانند درد، تورم و کبودی محل جراحی طبیعی است
• فرد می تواند با استفاده از ابزارهای کمکی مانند واکر یا عصا بایستد و به آرامی‌ راه برود. نحوه‌ی استفاده از ابزارهای کمکی راه‌رفتن در روز اول توسط پزشک آموزش داده‌ می‌شود ( باید توجه داشت که از اعمال نیروی زیاد بر زانو جلوگیری شود)
• برای جلوگیری از خطر ایجاد لخته خون و عارضه ترومبوز ورید عمقی (DVT) لازم است داروهای تجویزشده به دقت مصرف شوند و میزان فعالیت‌های بدن براساس برنامه‌ی توصیه‌شده توسط پزشک متخصص باشد.
• در طول این مدت که فرد در بیمارستان بستری است لازم است محل جراحی و زخم‌ توسط پرستاران بررسی شوند.

روز دوم پس از جراحی:

به جهت مراقبت بعد از جراحی مفصل زانو از روز دوم جراحی؛

• توانایی راه‌رفتن توسط ابزار‌های کمکی مانند عصا بهبود می‌یابد. بهتر است تلاش شود تا زانو به طور کامل باز شود.
• در روز دوم می‌توان فعالیت‌هایی همچون ایستادن، نشستن، جابجایی و استفاده از توالت را به صورتی که فشار زیادی بر زانو وارد نشود انجام شود.
• بسته به شرایط بیمار، مرخص شدن از بیمارستان بین روز یکم تا سوم پس از جراحی است. در صورتی که شرایط فرد برای مرخص‌شدن مناسب نباشد، طول مدت بستری‌شدن در بیمارستان بیشتر خواهد بود.

سه هفته اول پس از جراحی:

• در طی این مدت احساس درد، ناراحتی و سفتی زانو طبیعی است. در روز هفتم تا دهم، متورم‌شدن زانو به بیشترین حد خود می‌رسد. بهتر است فرد با گذاشتن یک بالش در زیر مچ یا ساق پا، آن را ازسطح قلب بالاتر نگه دارد (توجه شود که به هیچ عنوان این بالشت در زیر زانو قرار نگیرد)
• لازم است برای کاهش درد داروهای مسکن مصرف شود.
• برای کاهش تورم زانو، می‌توان از کمپرس یخ استفاده کرد.
• در طی روز سوم تا هفته‌ی سوم پس از جراحی، احساس بی‌حسی در پوست اطراف محل برش طبیعی است. این بی‌حسی با گذشت زمان بهبود می‌یابد.
• در طی این مدت باید طبق برنامه‌ای که فیزیوتراپ در اختیار بیمار قرار می‌دهد فعالیت‌های لازم صورت بگیرد. در عین حال نباید ورزش‌های خانگی تجویز شده فراموش شود. این کار می‌تواند ۳ تا ۴ دفعه در روز و هر دفعه به مدت ۲۰ دقیقه صورت بگیرد.
• در صورتی که درد پا یا ساق پا افزایش یابد حتماً باید با پزشک مشورت گردد.
• تغذیه مناسب جهت بازیابی سریع‌تر سلامتی بسیار ضروری است. مصرف ۶ تا ۸ لیوان آب یا مایعات در روز و رژیم غذایی پروتئینی مانند گوشت، ماهی، دانه‌ها و مغزها توصیه می‌شود.
• پس از یک هفته توانایی خم‌کردن ۹۰ درجه ی زانو انتظار می‌رود. همچنین پس از ۷ تا ۱۰ روز فرد قادر خواهدبود تا به صورت کامل زانو را باز کند. در پایان هفته‌ی سوم پس از جراحی انتظار می‌رود تا فرد به صورت آزادانه‌تری بتواند حرکت کند.

• کنارگذاشتن ابزار‌های کمکی باید تحت نظر پزشک صورت بگیرد و بسته به شرایط جسمانی فرد ممکن است در پایان هفته‌ی سوم (برخی افراد تا پایان هفته‌ی ششم) پس از جراحی دیگر نیازی به استفاده از ابزار‌های کمکی (عصا یا واکر) برای راه‌رفتن نداشته باشد.

هفته سوم تا ششم پس از جراحی

• لازم است برنامه‌های ورزشی تجویزشده به طور منظم پیگیری شوند. تمریناتی توصیه می شود که بر تقویت عضلات چهار ران، همسترینگ و لگن تمرکز دارند
• ممکن است درد، ناراحتی، سفتی و متورم‌شدن زانو در این مدت نیز وجود داشته‌باشند. انتظار می‌رود میزان این مشکلات نسبت به قبل کاهش پیدا کرده‌باشد.
• در صورتی که فرد احساس کند دردی به وجود آمده است که قبلا وجود نداشته و یا درد‌های قبلی بدتر شده‌اند حتماً باید با پزشک مشورت نماید.
• بسته به اینکه شغل فرد چه باشد در طی هفته‌ی چهارم تا ششم امکان بازگشت به کار وجود دارد. بهتر است بازگشت به کار به صورت پاره‌وقت باشد و نکات ایمنی مربوط به زانو مانند استراحت کافی هنگام کار و استفاده از کمپرس یخ رعایت گردند.

هفته‌ی هفتم تا دوازدهم پس از جراحی:

• فرد قادر خواهدبود تا فعالیت‌های منظم خود را با مشورت پزشک متخصص از سر بگیرد .
• برای جلوگیری از وارد آمدن فشار زیاد به زانو، همچنان باید برنامه‌ریزی کنید که از تمرینات پرتحرک اجتناب کنید.

بهبودی طولانی مدت پس از جراحی تعویض مفصل زانو

مراقبت بعد از جراحی مفصل زانو تا دوازده هفته ادامه خواهد داشت و بهبود کامل فرد با توجه به سلامت کلی فرد و سطح فعالیت وی ممکن است فرآیند طولانی تری را طی نماید.

• بهبودی کامل پس از جراحی تعویض کامل زانو بسته به سلامت کلی و سطح فعالیت فرد، می‌تواند بین 3 تا 12 ماه باشد.
• سه تا شش ماه پس از جراحی با مشورت پزشک متخصص، امکان از سرگیری درمان‌های دندانپزشکی وجود دارد.
• پس از شش ماه از جراحی احتمالاً پزشک نیاز به بررسی مجدد زانو و وضعیت آن داشته و ممکن است نیاز به تصویربرداری با اشعه‌ی ایکس وجود داشته‌باشد.
• درصد بسیار زیادی از درد زانو تا یک سال پس از جراحی باید از بین برود.
• شش ماه تا یک سال پس از جراحی احتمالاً هنوز کمی‌ تورم در قسمت پایینی پا وجود خواهدداشت. لازم است تا فرد در این بازه‌ی زمانی فعالیت فیزیکی کافی داشته و وزن بدن خود را به صورت متعادل و مناسب حفظ کند.
• در این مدت استفاده از پله‌ها یا نشستن طولانی‌مدت در یک وضعیت می‌تواند موجب ناراحتی پا شود.
• برخی فعالیت‌های ورزشی مانند والیبال با مشورت پزشک متخصص و با شدت پایین می‌توانند از سر گرفته‌شوند. از انجام ورزش‌هایی مانند فوتبال، تنیس، کوهنوردی، اسکی یا بسکتبال که فشار زیادی بر زانوها وارد می‌کنند خودداری شود.

دکتر سلیمانها

متخصص ارتوپدی و فوق تخصص جراحی زانو ( mehran soleymanha )
دانشیار گروه ارتوپدی دانشگاه علوم پزشکی گیلان
عضو انجمن جراحان زانو و آسیب های ورزشی