تورم زانو (knee effusion)

تورم زانو یا افیوژن زانو زمانی رخ می دهد که مایع مفصلی (synovial fluid)، بیش از حد طبیعی داخل یا پیرامون مفصل زانو تجمع می یابد.

تورم زانو می تواند پیامد عفونت، التهاب و همارتروز (خونریزی داخل مفصل) باشد. تورم مفصل زانو عملکرد و محدوده حرکت زانو را کاهش می دهد. بیمار به دشواری می تواند زانوی خود را کاملا خم یا صاف کند.

تورم زانو با توجه به علت به وجود آورنده آن گاهی با هیچ علامت دیگری همراه نیست و گاهی می تواند با علا ئم زیر همراهی داشته باشد:

1. درد: در برخی بیماری ها درد فقط در حالت ایستاده و تحمل وزن بیمار و در برخی دیگر درد در وضعیت های ددیگر نیز وجود دارد.
2. محدودیت حرکتی
3. کبودی
4. احساس سنگینی و تورم زانو

علل تورم زانو:

•  التهاب زانو:

 دور تا دور مفصل زانو را لایه ای به نام غشای سینوویال می پوشاند که یکی از وظایف آن تولید مایع سینوویال (مایع مفصلی) به منظور روان کردن حرکت مفصل و کاهش اصطکاک می باشد. بیماری های التهابی می توانند با ایجاد التهاب در غشای سینوویال باعث افزایش تولید مایع سینوویال و در نتیجه تورم زانو می شوند.برخی از این بیماری ها عبارتند از :

1. آرتریت روماتوئید (روماتیسم)
2. استئوآرتریت (آرتروز)
3. نقرس
4. نقرس کاذب

• عفونت مفصل زانو (آرتریت سپتیک):

 باکتری ها و ویروس ها مختلفی می توانند با ایجاد عفونت و التهاب در مفصل زانو باعث تورم آن شوند. این عوامل می توانند به کمک جریان خون خود را از محل دیگری در بدن به مفصل برسانند. همچنین ممکن است زمانی که ترومای نافذی به زانو وارد شده باشد مستقیما وارد مفصل شوند. آرتریت سپتیک معمولا باعث تورم، قرمزی و گرمی مفصل می شود. همچنین می تواند باعث ایجاد تب نیز گردد. استافیلوکوک اورئوس شایع ترین عامل آرتریت سپتیک می باشد.

• همارتروز:

همارتروز به خونریزی داخل مفصلی گفته می شود که می تواند به دنبال آسیب خارجی به زانو، پیچ خوردگی های زانو و یا بیماری های اختلال انعقادی ایجاد شود. همارتروز می تواند منجربه درد، تورم، قرمزی، گرمی و کبودی مفصل می شود. علل مختلفی می توانند باعث ایجاد همارتروز شوند:

1. پارگی رباط های صلیبی
2. ضایعات استئوکندرال (آسیب غضروف پوشاننده استخوان های زانو)
3. شکستگی داخل مفصلی
4. پارگی های حاشیه بیرونی منیسک
5. بیماری های اختلال انعقادی مانند هموفیلی
6. داروهایی مانند وارفارین که به منظور جلوگیری از ایجاد لخته خون مصرف می شوند

تشخیص:

1. آرتروسنتز (کشیدن مایع مفصلی): آرتروسنتز روشی است برای ارزیابی مایع مفصلی. در این روش پزشک سوزنی را وارد فضای مفصلی زانو می کند و مایع تجمع یافته در مفصل را خارج می کند. مایع مفصلی خارج شده، به آزمایشگاه فرستاده می شود تا از نظر رنگ و ظاهر، تعداد و نوع سلول ها، کشت باکتری ها و وجود کریستال بررسی شود. آرتروسنتز علاوه بر تشخیص می تواند با کاهش درد و افزایش محدوده حرکت زانو به درمان کمک کند.

2. رادیوگرافی: عکس رادیوگرافی ساده در مواردی که شرح حالی از تروما وجود دارد می تواند برای رد کردن شکستگی کمک کننده باشد. همچنین در تشخیص آرتروز زانو نیز از رادیوگرافی استفاده می شود.

3. MRI: از MRI می توان برای رد کردن آسیب رباط های صلیبی و منیسک ها استفاده نمود.

دکتر مهران سلیمانها:

متخصص ارتوپدی – فوق تخصص جراحی زانو در رشت