آرتریت پاتلوفمورال (Patellofemoral Arthritis)
آرتریت پاتلوفمورال : مفصل پاتلوفمورال از شیار تروکلئار استخوان فمور (trochlear groove) و استخوان پاتلا تشکیل شده است. استخوان پاتلا بر روی شیار تروکلئار قرار دارد. زمانی که زانو خم و راست می شود پاتلا روی این شیار بالا و پایین می رود. استخوان پاتلا از مفصل زانو محافظت می کند و عضلات چهار سر ران را به استخوان تیبیا متصل می کند و باعث افزایش راندمان عضله چهار سر ران می شود.
علایم شایع درد قدام زانو
آرتریت پاتلوفمورال یکی از علل شایع درد قدام زانو می باشد. این حالت زمانی رخ می دهد که غضروف مفصلی شیار تروکلئار و یا سطح استخوان پاتلا ساییده و فرسوده شود و در نهایت موجب التهاب مفصل گردد. زمانی که این ساییدگی شدید باشد ممکن است استخوان های زیر غضروف در معرض تماس با هم قرار گرفته و ایجاد درد بسیار شدید کنند.
تصویر وسط: نمای گرافی از آرتریت پاتلوفمورال. فلش های آبی فضای مفصلی کاهش یافته را نشان می دهند.
تصویر راست: فلش های قرمز خارهای ایجاد شده به دنبال آرتریت پاتلوفمورال شدید را نشان می دهند.
علل آرتریت پاتلوفمورال:
- دیسپلازی: دیسپلازی تروکلئا باعث می گردد که استخوان پاتلا نتواند به درستی و قرینه روی شیار تروکلئار قرار بگیرد. در نتیجه زمانی که پاتلا روی شیار تروکلئار حرکت می کند به بعضی قسمت ها فشار بیشتری وارد می شود و در نهایت موجب فرسایش در نواحی پر فشار می شود.
- شکستگی استخوان پاتلا: شکستگی های استخوان پاتلا معمولا باعث آسیب غضروف مفصلی زیر پاتلا می شود. با وجود اینکه شکستگی استخوان پاتلا جوش می خورد، سطح مفصلی دیگر صاف نیست. و در طول زمان سایش بین استخوان ها موجب آرتریت پاتلوفمورال می شود.
- کندرو مالسی پاتلا (نرمی غضروف پاتلا)
- اختلال راستای زانو (واروس یا والگوس)
تصویر راست ژنوواروم (انحراف زانو به خارج)
- دررفتگی یا ناپایداری پاتلا
علائم آرتریت پاتلوفمورال
شایع ترین علامت این بیماران درد در قدام زانو می باشد. درد می تواند در زمان استراحت نیز وجود داشته باشد. اما معمولا هنگام فعالیت و فشار روی زانو مانند زمان بالا رفتن از پله ها افزایش می یابد.
همچنین ممکن است هنگام خم و راست کردن زانو صدایی شنیده شود. در موارد پیشرفته بیماری نیز ممکن است استخوان پاتلا هنگام صاف کردن زانو گیر کند.
درمان
درمان غیر جراحی
بیشتر بیماران معمولا به روش غیر جراحی درمان می شوند. این روش های درمانی عبارتند از:
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
- ورزش: ورزش هایی مانند پیاده روی و شنا می توانند خشکی مفصل را کم کرده و عضلات اطراف زانو را تقویت کنند. البته بیمارانی که دچار آرتریت پاتلوفمورال شده اند باید از ورزش هایی که روی قدام زانو فشار می آورند اجتناب کنند.
- کاهش وزن در بیمارانی که اضافه وزن دارند.
- تزریق هیالورونیک اسید داخل مفصلی
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی به افزایش دامنه حرکت زانو کمک می کند. همچنین با تقویت عضلات میزان فشار روی مفاصل کاهش می یابد. تقویت عضلات VMO وابداکتر اکسترنال روتاتور هیپ.
درمان جراحی
زمانی که بیمار به درمان غیر جراحی پاسخ ندهد از درمان جراحی استفاده می شود. روش های جراحی عبارتند از:
- کندروپلاستی: در کندروپلاستی به کمک آرتروسکوپ لبه های نامنظم غضروف در ناحیه آسیب دیده و همچنین غضروف های آزاد درون مفصل برداشته می شوند. از کندروپلاستی در ساییدگی های خفیف تا متوسط غضروف استفاده می شود.
- اصلاح راستای پاتلا: بافت نرم در در طرفین پاتلا آزادسازی یا سفت می شوند تا پاتلا در جایگاه درست خود روی شیار تروکلئار قرار گیرد.
- پیوند غضروف: غضروف طبیعی از قسمت سالم زانو یا از بانک گرفته می شود و در محل آسیب دیده پیوند داده می شود. این جراحی بیشتر در بیماران جوان و در مواردی که محل ساییدگی غضروف کوچکتر است استفاده می شود.
پیوند غضروف - تعویض مفصل پاتلوفمورال (Partial Knee Replacement): در این جراحی قسمت های آسیب دیده استخوان و غضروف برداشته می شوند و با پروتز فلزی و پلاستیکی (پلی اتیلن) جایگزین می شود.
تعویض مفصل پاتلوفمورال - تعویض مفصل کامل زانو: اگر سطوح دیگر مفصل زانو نیز درگیر باشند از جراحی تعویض مفصل کامل زانو (TKA) استفاده می شود.
تصویر راست تعویض مفصل کامل زانو
برای آشنایی با دیگر “ ضایعات کشکک “ کلیک کنید.
متخصص ارتوپدی – فوق تخصص جراحی زانو در رشت
