پوکی استخوان (استئوپروز) و شکستگی های اندام تحتانی

پوکی استخوان (استئوپروز) و شکستگی های اندام تحتانی

پوکی استخوان یا استئوپروز (Osteoporosis) شایع ترین بیماری متابولیکی استخوان بوده که در آن ماده تشکیل دهنده استخوان کاهش می یابد و به معنای کم شدن تراکم استخوانی و از دست رفتن کیفیت ریزساختار استخوان (BMD)Bone Mineral Density   و شکنندگی بیشتر استخوان می باشد.

استئوپروز ارتباط مستقیمی با بروز شکستگی های استخوانی به خصوص شکستگی های اندام تحتانی دارد. این عارضه معمولا فرد را در میانسالی مبتلا می سازد و با روندی کند در طول زمان پیشرفت کرده، به طور منتشر ، استخوان ها را ضعیف و مستعد شکستگی می کند.

پوکی استخوان یکی از دلایل مهم ناتوانی و مرگ در افراد مسن بوده و یکی از مسائل بهداشت عمومی کشورهای توسعه یافته شناخته شده است. در این بیماری استخوانها بدون هیچ علامتی تحلیل می روند و وقتی علائم درد ،  شکستگی و خمیدگی قامت بروز پیدا می کند که بیماری در مراحل پیشرفته است ، به همین دلیل استئوپروز به عنوان بیماری خاموش  نامیده می شود.

عوامل خطر:

عوامل متعددی می توانند موجب پوکی استخوان (استئوپروز) شوند که برخی از آنها غیرقابل تعدیل است و برخی دیگر جزء عوامل قابل تعدیل و مربوط به سبک زندگی افراد هستند. مهمترین آنها عبارتند از:

• سن بیشتر از 65 سال
• جنس : برآورد شده است که بروز استئوپروز در جمعیت ایران در دو جنس مرد و زن به ترتیب 104 و 318 نفر در هر ده هزار نفر است که حاکی از 3 برابر بودن شیوع آن در زنان است. که می تواند به عللی چون کم بودن توده استخوانی، تعداد زایمان ها ، یائسگی زودرس و کاهش سطح استروژن در زنان باشد.
• شاخص توده بدنی (BMI) کم (لاغری)
• سیگار کشیدن
• مصرف بیش از حد الکل، قهوه
• فعالیت های فیزیکی کم و یا بی حرکتی طولانی مدت
• مصرف طولانی مدت برخی داروها مانند گلوکوکورتیکوئیدها( برای مثال بیش از 5 میلی گرم برای بیش از 6 ماه)
• دریافت ناکافی کلسیم و ویتامین D
• برخی بیماری ها مانند آرتریت روماتوئید، راشیتسم
• بعضی اختلالات مربوط به غدد درون ریز مثل پرکاری تیرویید، پرکاری غده فوق کلیوی، پرکاری غده پاراتیرویید، پرکاری غده آدرنال، نارسایی کلیوی
• بیماری های وراثتی مثل هموفیلی، تالاسمی

تشخیص:

بهترین روش تشخیص انجام تست تراکم استخوان می باشد.

مهمترین عارضه استئوپروز، شکستگی های پاتولوژیک استخوان است . بیشترین شکستگی در ناحیه مفصل ران و مچ دست رخ می دهد.

شکستگی های پاتولوژیک معمولا به دنبال ضربات خفیف یا حتی بدون آن و صرفا بر اثر نیروهایی که در فعالیت های روزمره وارد می شود، با توجه به میزان ضعف ساختار استخوانی اتفاق می افتند.

درمان شکستگی های اندام تحتانی و اطراف زانو ناشی از پوکی استخوان ، با شکستگی‌هایی که به دلیل تروما ایجاد می شود متفاوت است. همچنین زمان درمان طولانی تر از شکستگی های ساده استخوانی می باشد و معمولا نیاز به استفاده از داروهای مکمل جهت ترمیم جوش خوردن این شکستگی ها دارد.

استئوپروز ممکن است از ترمیم طبیعی استخوان جلوگیری کنند. در نتیجه بعضی از شکستگی ها به درمان مشابه شکستگی طبیعی احتیاج دارند، در حالی که بعضی ممکن است نیاز به درمان های بسیار تخصصی داشته باشند.

دکتر سلیمانها

متخصص ارتوپدی و فوق تخصص جراحی زانو ( mehran soleymanha )
دانشیار گروه ارتوپدی دانشگاه علوم پزشکی گیلان
عضو انجمن جراحان زانو و آسیب های ورزشی