توبرکل تیبیا (Tibial tubercle) یک برجستگی استخوانی است که در بخش فوقانی استخوان درشت نی قرار دارد و درست زیر زانو لمس می شود. این برجستگی استخوانی و استخوان کشکک توسط تاندون کشکک به یکدیگر متصل می شوند، استخوان کشکک هم در بالا به عضله چهارسر ران متصل می شود.
علت شکستگی توبرکل تیبیا
معمولاً در اثر صدمات ناشی از فعالیتهای ورزشی شامل پریدن (بیشتر بسکتبال) ایجاد می شود. مکانیسم های بالقوه عبارتند از:
- خم شدن شدید زانو در حال انقباض عضله چهار سر ران در حین فرود آمدن از پرش
- انقباض شدید عضله چهار سر ران در حین پریدن
این انقباضات شدید عضله چهارسر ران باعث ایجاد نیروی کششی بیش از حد در ناحیه توبرکل تیبیا و در نتیجه آسیب این ناحیه می شود. به این نوع شکستگی ها که بر اثر کشش یک تاندون، استخوان محل اتصال تاندون از استخوان اصلی کنده می شود شکستگی اوالژن (Avulsion fracture) میگویند.
میزان شیوع شکستگی توبرکل تیبیا اندک است و در مردان بیشتر از زنان اتفاق می افتد.
پارگی تاندون کشکک یا تاندون چهار سر ران ممکن است آسیبهای همراه این شکستگی باشند.
علائم شکستگی توبرکل تیبیا
- درد در ناحیه قدامی زانو
- تورم
- عدم توانایی در اکستانسور کامل زانو
- همارتروز (Hemarthrosis) یا خونریزی درون مفصل در موارد شکستگی های شدید همراه با آسیبهای داخل مفصلی
تشخیص توسط معاینه و تصویربرداری انجام می شود:
- در معاینه بالینی، پزشک معالج درد و تورم ، تغییر شکل ، کبودی و زخم های احتمالی در محل را مورد بررسی قرار می دهد و معاینه دقیقی از عروق و اعصاب ناحیه به عمل می آورد
- روش های تصویربرداری: علاوه بر رادیوگرافی ساده ، تصویربرداری سه بعدی مانند سی تی اسکن و MRI می توانند توصیف دقیق تری از این عارضه در دسترس قرار دهند و در مورد رویکرد جراحی مفید باشند.
همچنین سی تی اسکن و MRI می توانند در تشخیص شکستگی های نوع یک بخصوص در بیمارانی که از قبل مبتلا به Osgood-Schlatter هستند مفید باشد.
شکل زیر سه طبقه بندی اصلی شکستگی های توبرکل تیبیا را نشان می دهد.
نوع I: شکستگی کندگی قسمت کوچکی از توبرکل تیبیا
نوع II : شکستگی کندگی در سطح فیز پروگزیمال تیبیا
نوع III : شکستگی در اپی فیز قدامی تیبیا و گسترش شکستگی در سطح مفصلی
روش های درمانی
در شکستگی های بدون جابجایی یا با جابجایی کمتر از 2 میلی متر درمان توسط بی حرکت کردن زانو انجام می شود، به این طریق که زانوی آسیب دیده بیمار توسط بریس یا گچ بلند در حالتی که زانو راست است به مدت ۶-۴ هفته ثابت نگه داشته می شود.
در موارد شکستگی های همراه با جابجایی، تثبیت شکستگی توسط عمل جراحی از طریق جااندازی باز و فیکساسیون داخلی انجام می شود. معمولا بهبودی و ثبات کامل شکستگی معمولا 6 – 4 هفته پس از جراحی بر اساس نوع شکستگی حاصل می شود.
درمواردی که سطح مفصلی نیز آسیب دیده است (شکستگی نوع III)، آسیب های همراه مانند یکنواختی مفصل، پارگی منیسک ، آسیب بافت نرم و … نیز در حین جراحی مورد ارزیابی و ترمیم از طریق ارتروسکوپی یا آرتروتومی قرار می گیرند.
عوارض:
- در مواردی که به دنبال شکستگی توبرکل تیبیا به شریان قدامی تیبیا نیز آسیب وارد شده باشد احتمال ابتلا به سندرم کمپارتمان وجود دارد. میزان بروز سندرم کمپارتمان در شکستگی های توبرکل تیبیا حدود 20٪ گزارش شده است . عدم تشخیص صحیح و درمان این عارضه می تواند منجر به ناتوانی دائمی شدید و گاهی قطع عضو شود. از این رو ممکن است فاشیوتومی پیشگیری در حین تثبیت داخلی به تشخیص جراح انجام شود .
- در برخی موارد نیز ممکن است نیاز به برداشتن پیچ یا پلاک به کار رفته شود.
- تثبیت نامناسب محفظه داخل مفصلی ممکن است منجر به آرتروز شود.
- عقب زدگی زانو (Genu recurvatum) به علت توقف رشد قدامی تیبیا
- خشکی زانو که ممکن است با بی حرکتی طولانی مدت تشدید شود
